Мавзу: Юқори аниқликда бурчак ўлчашда хатолар манбаи

Келтирилган факторларнинг ҳар қайсиси ўлчаш пайтида бир қатор элементар хатоликларини келтиририб чиқаради. Элементар хатоликларнинг йиғиндиси ўлчаш натижаларининг хатосини ташкил қилади, шунинг учун ўлчаш натижалари ҳеч қачон ўлчанаётган объектнинг ҳақиқий қийматига тўғри келмайди. Шундай экан, ўлчаш хатолари келиб чиқиш сабабларига кўра, қўпол, систематик ва тасодифий хатоликларига бўлинади.

Қўпол хато асосан ўлчаш асбобидан саноқни нотўғри олиш, ўлчаш ишини бажараётган кишининг паришонхотирлигидан ёки нотўғри саноқ олишидан, чарчаганлик ҳамда ишга бепарволик билан ёндашишидан келиб чиқади. Масалан, бир объект ўрнига бошқасини ўлчаб қўйиш, нотўғри ёзиш, ҳисоблаш ишларида янглишишлар қўпол хатога мисол бўла олади. Қўпол хатога йўл қўймаслик учун, одатда ўлчаш ва ҳисоблаш ишлар қайта бажарилади.

Қўпол хато асосан ўлчаш асбобидан саноқни нотўғри олиш, ўлчаш ишини бажараётган кишининг паришонхотирлигидан ёки нотўғри саноқ олишидан, чарчаганлик ҳамда ишга бепарволик билан ёндашишидан келиб чиқади. Масалан, бир объект ўрнига бошқасини ўлчаб қўйиш, нотўғри ёзиш, ҳисоблаш ишларида янглишишлар қўпол хатога мисол бўла олади. Қўпол хатога йўл қўймаслик учун, одатда ўлчаш ва ҳисоблаш ишлар қайта бажарилади.

Систематик хато бирор объектни бир неча марта ўлчашда доимо бир хил ишора ва бир хил қийматда такрорланадиган хатодир. Систематик хатонинг келиб чиқишига ўлчаш асбоби узунлигининг хатоси, нивелир визир ўқининг горизонтал бўлмаслиги, кузатувчининг шахсий хатоси ва бошқалар мисол бўлиши мумкин. Бундай хатолар аниқланиши, ўрганилиши ва олинган натижаларга тегишли тузатиш киритиш йўли билан ўлчаш натижаларини систематик хатодан, иложи борича ҳоли бўлиши зарур.

Систематик хато бирор объектни бир неча марта ўлчашда доимо бир хил ишора ва бир хил қийматда такрорланадиган хатодир. Систематик хатонинг келиб чиқишига ўлчаш асбоби узунлигининг хатоси, нивелир визир ўқининг горизонтал бўлмаслиги, кузатувчининг шахсий хатоси ва бошқалар мисол бўлиши мумкин. Бундай хатолар аниқланиши, ўрганилиши ва олинган натижаларга тегишли тузатиш киритиш йўли билан ўлчаш натижаларини систематик хатодан, иложи борича ҳоли бўлиши зарур.