Mavzu: Yalpi talab yalpi taklif va ularning hajmiga tasir etuvchi omillar


Yalpi  talab  egri  chizig’i  va  yalpi  taklif  egri  chizig’i  kеsishgan  nuqta



Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/40
Sana25.09.2021
Hajmi0,57 Mb.
#185199
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   40
Bog'liq
Mavzu Yalpi talab yalpi taklif va ularning hajmiga tasir etuvch

Yalpi  talab  egri  chizig’i  va  yalpi  taklif  egri  chizig’i  kеsishgan  nuqta 

umumiqtisodiy  muvozanatni  ifodalab,  bu  holatga  narxning  muvozanatli 

darajasi  va  milliy  ishlab  chiqarishning  muvozanatli  rеal  hajmi  orqali 

erishiladi.  Iqtisodiyot  doimiy  ravishda  makroiqtisodiy  muvozanat  tomon  harakat 

qiladi va ma’lum darajada bu tеnglik ta’minlab turiladi. Biroq, yalpi talab va yalpi 

taklifga ta’sir etuvchi omillarning o’zgarib turishi natijasida muvozanat buziladi va 

iqtisodiyot yangi muvozanat tomon harakat qiladi.  

Yalpi talab va yalpi taklif muvozanati yalpi taklif egri chizig’ining qaysi kеsmasida 

ro’y bеrishiga qarab o’ziga xos xususiyat kasb etadi. Yalpi talab egri chizig’i yalpi 

taklif  egri  chizig’ini  yotiq  kеsmada  kеsib  o’tsa,  narx  darajasi  milliy  ishlab 

chiqarish  muvozanatli  rеal  hajmining  shakllanishiga  hеch  qanday  ta’sir 

ko’rsatmaydi.  Bunda  yalpi  talab  miqdorining  o’sishi  milliy  ishlab  chiqarish  rеal 

hajmining  oshishiga,  uning  kamayishi  esa  bu  hajmning  kamayishiga  olib  kеladi. 

Biroq, bu o’zgarishlar iqtisodiyotdagi umumiy narx darajasining o’zgarishisiz ro’y 

bеradi.  

Narxlarning 

muvozanatli 

darajasi 

deganda 


shunday 

narx 


darajasi 

tushuniladiki,  unda  yalpi  talab  va  taklif  hajmi  bir-biriga  mos  kelishi  yoki  teng 

bo’lishi  kerak.  Avvalo  yalpi  talab  egri  chizig’i  va  yalpi  taklif  egri  chizigining 

oraliq kesmada mos kelishini ko’rib chiqamiz. Narxlarning muvozanatli darajasi va 

milliy ishlab chiqarish hajmining muvozanatli darajalari mos ravishda Re va Ye lar 

bilan  belgilangan.  Nima  uchun  Re  narxlarning  muvozanatli  darajasi  va  Ye  milliy 

      P 

e

                                                                         



e   

        


  P 

1

                                                             



                                       

  

                                                                                 



AD    

  

 



 

                                     

                

Y  


1

    Y  


e

    Y  


2

                     

Y                                               



32 

 

ishlab  chiqarishning  muvozanatli  darajasini  bildirishini  ko’rsatishimiz  uchun 



narxlarning  muvozanatli  darajasi  Re  emas,  balki  R1  deb  hisoblaymiz.  Narxlar 

darajasi  R1  bo’lgan  vaziyatda  korxonalar  milliy  ishlab  chiqarish  hajmini  Y1 

miqdoridan oshirmaydi.  

Iste’molchilar narxlar darajasi R1 bo’lganda mahsulotlarni Y2 darajada sotib 

olishga tayyor turadi. AD>AS bo’lganligi tufayli iste’molchilar o’rtasidagi raqobat 

narxlar  darajasini  Re  gacha  suradi.  Narxlar  darajasining  R1  dan  Re  gacha 

ko’tarilishi  ishlab  chiqarish  hajmini  Y1  dan  Ye  gacha  oshirishga  va 

iste’molchilarning talabini Y2  dan Ye gacha kamaytirishga olib kelali. Va bu AD, 

AS  to’g’ri  chiziqlari  e  nuqtada  kesishadi.  Demak,  aynan  Re  narx  narxlarning 

muvozanatli darajasi va e muvozanat nuqtasidir.  

     R    AS  chizma. Yalpi taklif egri chizig’ining oraliq kesmadagi muvozanat  

 chizmada  yalpi  talab  egri  chizig’i  yalpi  taklif  egri  chizig’ini  Keyns  kesmasida 

kesib o’tadi. Bunday vaziyatda narxlar darajasi hech qanday ahamiyatga ega emas. 

Buni  tushunish  uchun  avvalo  milliy  ishlab  chiqarishning  muvozanatli  hajmini  Ye 

va muvozanatli narxlar darajasini Re bilan belgilaymiz.  

Muvozanatli  ishlab  chiqarish  hajmi  aynan  Ye  ekanligini  isbotlash  uchun  bu 

hajmni  Y

1

  deb  hisoblaymiz.  U  xolda  AD

va xizmatlar hajmining ortishi ishlab chiqarishni Ye darajaga pasaytirilishiga olib 

keladi. Muvozanatli ishlab chiqarish hajmini Y

2

 deb hisoblacak, aksincha, AS

oqibatda  korxonalarda  tovar  zaxiralari  kamayib  ularni  ishlab  chiqarishni  Ye 

darajaga  oshirishga  undaydi.  Shunday  qilib  aynan  jami  taklif  va  jami  talabning 

kesishish  nuqtasigina  AD-AS  modelda  muvozanat  nuqtasi  va  shu  nuqtaga  mos 

keluvchi ishlab chiqarish hajmi esa milliy ishlab chiqarishning muvozanatli hajmi 

deyiladi.  

 Yuqoridagilardan  ko’rinib  turibdiki,  yalpi  taklif  egri  chizig’ining  keyns 

kesmasida  yalpi  talabning  o’zgarishi  ishlab  chiqarish  hajmining  oshishi  yoki 

kamayishiga olib keladi, narxlar darajasi esa o’zgarmaydi.  




33 

 

Yalpi talab egri chizig’ini AS egri chizig’ining vertikal kesmasida o’zgarsa bu 



ishlab  chiqarish  hajmiga  ta’sir  ko’rsatmaydi  va  faqat  narxlar  darajasi  o’zgaradi, 

xolos. Ya’ni, bu kesmada talabning oshishi talab inflyatsiyasini keltirib chiqaradi. 

Yalpi  taklifning  bu  kesmasida  talabning  har  qanday  o’zgarishi  faqat  narxlar 

darajasi o’zgarishga olib keladi. Ishlab chiqarish hajmi esa to’liq bandlik sharoitida 

o’zgarmay qoladi.  

Oraliq  va  vertikal  kesmalarda  narxlar  o’sib  borishi  bilan  kuzatilgan  yalpi 

talabning ko’payishi talab inflyatsiyasi mavjudligini ko’rsatadi.  

Yalpi  taklifning  o’zgarishi  muvozanat  narxlar  darajasiga  va  milliy  ishlab 

chiqarish  xajmining  muvozanat  darajasiga  qanday  ta’sir  ko’rsatishini  ko’rib 

chiqamiz.  

  

 

0                        Y1                       Ye                   Y2                   



Y  


Download 0,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish