Mavzu. Yadroning tuzilishi va tarkibi. Yadrocha. Xramosoma, tuzilishi va tarkibi

Yadro shirasi – karioplazma. Yadroning kimyoviy tuzilishi 

U  strukturasiz  holda  xromosoma  va  yadrolarni  o„rab  turadi.  Yadro 

shirasining  ilashimliligi  sitoplazmaning  asosiy  moddasi  ilashimliligidek.  Yadro 

shirasining kislotaliligi sitoplazmanikidan biroz yuqori. Karioplazmada oqsillar va 

RNK  bo„ladi.  I.B.Zbarskiyning  bergan  ma‟lumotlariga  qaraganda,  sichqonning 

---

jigar hujayrasi karioplazmasida 92-98% (quruq og„irligi) globulin fraksiyasi oqsili 

va 2-8% RNK bo„ladi. Yana yadroda nuklein kislotaning sintezida ishtirok etuvchi 

fermentlar  va  ribosomalar  bo„ladi.  Ultratsentrifuga  yordamida  yemirilgan 

hujayralardan  yadrolarning  toza  fraksiyasini  ajratishga  erishildi,  ular  kimyoviy 

tahlil  qilinib,  alohida  komponentlarni  nisbatlari  aniqlandi.  Yadroning  quruq 

moddasining  asosiy  massasini  70-96%ini  oqsillar  va  nuklein  kislotalar  tashkil 

qiladi; undan tashqari yadroda lipidlar va boshqa sitoplazmaga xos moddalar ham 

uchraydi.  Yadro  oqsillari  2  tipda  bo„ladi.  1)  gistonlar  yoki  protaminlar  -  asosli 

oqsillar.  Protaminlar  baliqlarning  spermasida,  boshqa  hamma  hujayralarda  esa 

gistonlar  topilgan.  Yadrodagi  gistonlarning  miqdori  nisbatan  doimiy  va  DNK 

miqdoriga  proporsional  o„zgaradi.  DNK  bilan  ular  dezoksiribonukleoproteinlarni 

hosil  qiladi.  2)yuqoriroq  molekulyar  og„irlikka  ega  bo„lgan  kislotali  oqsillarning 

yadrodagi  miqdori  turlicha  bo„lishi  mumkin.  Hujayradagi  DNK  ning  99%  i 

yadrodagi  xromatin  tarkibida  bo„ladi.  Asosli  oqsillar  yadro  xromatini  tarkibiga 

kiradi; kislotali oqsillar esa ko„proq yadro qobiqlarida, yadrocha va karioplazmada 

bo„ladi.  Lipidlar  miqdori  juda  oz  bo„lib,  asosan  yadro  qobig„ida  joylashadi. 

Mineral moddalardan yadroda fosfor, kaliy, natriy, kalsiy va magniylar topilgan.