Mavzu. Xalqaro va transmilliy kompaniyalar, ularni boshqarish


 Sh. Mirziyoyev”. //Халк сузи, 2021 йил, 25 январь



Download 462,36 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/19
Sana28.04.2022
Hajmi462,36 Kb.
#588900
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19
Bog'liq
4-мавзу (2)

10
 Sh. Mirziyoyev”. //Халк сузи, 2021 йил, 25 январь
51 
kompaniyalarnikiga nisbatan past ishlab chiqarish harajatlariga, nisbatan yuqori bo’lgan sifat va 
xilma-xil assortimentga ega mahsulotlar ishlab chiqarishni ta’minlovchi global menejment 
hisoblanadi. Bunda savdo bozorlarini kengaytirishda TMK korxonalarining raqobatbardoshlik 
ustunligi namoyon bo’ladi. 
Xalqaro kompaniyalarning ishlash tajribasi ishlab chiqarishni tashkil etishning quyidagi 3 xil 
strukturasi mavjudligini ko’rsatadi (3.2.rasm): 
1.
Gorizontal 
2.
Vertikal 
3.
Diversifikatsion 
Gorizontal integratsiya sotish bozori hajmini ko’paytirish, sanoat ko’lamini kengaytirish va 
quvvatlardan ratsional foydalanish singari ustunlikka ega. Bir qabul qilayotgan mamlakatda 
mahsulotga bo’lgan talab qisqarganda, xalqaro kompaniya bu mahsulotga bo’lgan talab 
saqlangan yoki kengaygan boshqa mamlakatdagi o’z korxonasiga resurslarni o’tkazadi. Xalqaro 
gorizontal integratsiya darajasi taxminan TMK filiallarining boshqa undan mustaqil firmalarga 
eksport hajmi sifatida aniqlanishi mumkin. 
TMK miqyosida sanoatning vertikal integratsiyasi har xil mamlakatlarda ishlab chiqarish 
jarayoni bosqichlarini: bir mamlakatda xomashyo qazib olish, boshqa mamlakatda unga ishlov 
berish va yarimtayyor mahsulot yoki butlovchi detallar ishlab chiqarish, uchinchi mamlakatda 
tayyor mahsulot yig’ish kabi bosqichlarini yagona texnologik zanjirga birlashishini ifoda etadi. 
Xalqaro ishlab chiqarishni tashkil etishning bunday strukturasi yetkazib beruvchilarga qaramlikni 
qisqartirish, asosiy iste’molchilar, shu jumladan butun e’tiborni xomashyo va yarimtayyor 
mahsulotlar xaridorlarining ehtiyojlarini qondirishga qaratish, butun texnologik jarayon uchun 
umumiy reja bo’yicha turli mamlakatlardagi ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish, 
bosh kompaniyaning hohishiga ko’ra alohida ishlab chiqarish munosabatlarida texnik darajani 
oshirish imkonini ko’zda tutadi. 
Tayyor mahsulot yig’ishning tarkibiy qismlar ishlab chiqarish va ITTKIdan hududiy ajratilishi 
vertikal integratsiya bo’yicha xalqaro ishlab chiqarishda yetkazib berishlarni (ta’minotni) va 
logistika qilishga, ya’ni ishlab chiqarishni dastlabki materiallar va komplektlovchi qismlar bilan 
ta’minlash tizimida aloqalar va bog’lanishlarni yo’lga qo’yish va takomillashtirishga, ishlab 
chiqarishning o’zini optimallashtirish va tayyor mahsulot sotish tizimini ratsionallashtirishga 
ma’lum jihatdan bog’lab qo’yadi. Ishlab chiqarishning xalqaro vertikal integratsiya darajasi bitta 
TMK filiallarining ushbu kompaniyaning boshqa mamlakatlardagi filiallariga eksporti hajmini 
hisoblash yo’li bilan aniqlanishi mumkin. 
Bunday mahsulotni tayyorlash tobora ko’proq autsorsing munosabatlari bilan birga 
rivojlanmoqda. «Fortune» jurnalining ma’lumotlariga ko’ra, rivojlangan mamlakatlardagi kamida 
90 % korxonalar hech bo’lmaganda bitta biznes-jarayonni amalga oshirish uchun autsorsingdan 
foydalanadi.
9
. TMKlar tomonidan autsorsingning eng faol qo’llaniladigan asosiy shakllariga 
ishlab chiqarish autsorsingi, ya’ni ofshor shartnomaviy ishlab chiqarish (OEM-original 
equipment manufactures), XXI asr boshida eng ko’p rivojlangan biznes-jarayonlar autsorsingi
axborot texnologiyalari autsorsingi («ofshor dasturlash»), shuningdek ITTKI autsorsingi 
(«bilimlar autsorsingi») kiradi. 
Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash turli qabul qiluvchi mamlakatlarda har xil mahsulotlarni 
ishlab chiqarishni bildiradi. Ma’lum bir mahsulotni u yoki bu mamlakatda ishlab chiqarishni 
yo’lga qo’yishning shu tovarni eksport qilishdan ko’ra maqsadga muvofiqligi qabul qiluvchi 
mamlakatda bu mahsulot uchun import bojining miqdori bilan aniqlanadi. Yuqori import boji va 
o’sayotgan talab vaziyatida xalqaro kompaniya shu mahsulot eksporti o’rniga uni import 
qiluvchi mamlakatda ishlab chiqarish haqida qaror qabul qilishi mumkin. Bundan tashqari bir 
turdagi mahsulotni shu mamlakatda, boshqa turdagisini boshqa mamlakatda ishlab chiqarishni 
yo’lga qo’yish xalqaro kompaniyaga o’zini boshqa mamlakatlarda boshqa mahsulot mustahkam 
talabga egaligi va yangi bozorda o’rnashish bo’yicha muvaffaqiyatsizligi holatida, kompaniya 



Download 462,36 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish