Mavzu. Xalqaro va transmilliy kompaniyalar, ularni boshqarish

3.5. jadval 
TMK aloqalarining ko’pdarajaliligi 
Daraja 
Firma nomi 
Xorijiy filiallar soni 
I 
“Mattel” (AQSh) 
26, shu jumladan “Mattel GmbH” (Germaniya) 
II 
“Mattel GmbH” (GFR) 
11, shu jumladan “Mattel AG” (Shveysariya) 
III 
“Mattel AG” Shveysariya) 
2 
Jami 
39 
 
Oxirgi yillarda shakllanish va o’z mavqeini mustahkamlash bosqichida turgan Rossiya TMKlari 
jahon tovarlar va xizmatlar ko’rsatish bozorida o’z faoliyatini faollashtirmoqda. Jumladan, 
Rossiya kompaniyalarining MDH mamlakatlaridagi eng yirik aktivlar xaridlari 3.6- jadvalda 
ko’rsatilgan. 
Zamonaviy TMKlarga o’xshash bir qator Rossiya xalqaro kompaniyalari Sovet Ittifoqi 
davridayoq shakllangan edi. Ularga “Ingosstrax”, “Aeroflot” va ko’plab tashqi iqtisodiy 
birlashmalar kiradi. Rossiya TMKlari yoqilg’i-energetika, telekommunikastiya va boshqa sanoat 
tarmoqlarida samarali rivojlanmoqda. Masalan, “Gazprom” RAJ tabiiy gazni qazib chiqarish va 
eksport bo’yicha 100 % monopolist bo’lib, u dunyo bo’yicha topilgan tabiiy gaz zahiralarining 34 
%ini nazorat qiladi va G’arbiy Yevropa talabining 20 %ini ta’minlaydi. Rossiya gaz gigantining 
jahon bozoridagi muvafaqqiyatli faoliyati qudratli korporatsiyalarning bozor iqtisodiyoti davrida 
sezilarli yutuqlarga erishishlari mumkinligini ko’rsatmoqda. Masalan, neft sanoati yetakchilariga 
mansub Rossiya “Lukoyl” kompaniyasining turli mamlakatlardagi filiallarida ishlab chiqarishni 
vertikal integratsiyasi qabul qilingan, ya’ni neft qazilmasining bir qismi benzin, dizel yoqilg’isi, 
mazut, mashina moyi va aviatsiya kerosiniga qayta ishlanadi. 1998 yilda “Lukoyl” va 
Amerikaning “Konako” kompaniyasi Rossiyaning Timano-Pechorsk neft-gaz rayonida yangi 
neft konlarini o’zlashtirish bo’yicha memorandum imzoladilar. Hozirgi vaqtda bir qator Rossiya 
TMKlari (Gazprom, Lukoyl, MTS, Bilayn va boshqalar) O’zbekiston hududida ham faoliyat 
ko’rsatmoqda.