Mavzu: virusologiyaning predmeti


sun’iy kattalashtirish metodidan



Download 99,19 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/8
Sana30.03.2022
Hajmi99,19 Kb.
#519681
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Taqdimot

sun’iy kattalashtirish metodidan 
foydalanish (dastlab bakteriyalarning 
xivchinlarini bo‘yashda foydalanilgan Leffler 
usulida bo‘yash) natijasida optik mikroskop 
ostida qushlar va sutemizuvchilar tanasida 
parazitlik qiluvchi yirik viruslar ham 
aniqlandi.


1932 yilda V.J. Elford (W. J. Elford, 1900—1952) va K. Endryuslar tomonidan ultrafiltratsiya 
metodi yordamida ayrim bakteriofaglar va ospa vaksina virusining o‘lchami aniqlandi.
Keyinchalik 1935 yilda amerikalik bioximik olim, virusologiya bo‘yicha birinchi Nobel 
mukofotini olgan Uendli Stenli tamaki mozaikasi virusini sof xolda ajratib olishga muvaffaq 
bo‘ladi. Lui Paster barcha mikroorganizmlarni viruslar deb atagan. Virusologiyaga bu 
terminni Martin Beyyerink kiritgan.


Virusologiyaning rivojlanish tarixini ikki 
bosqichga bo‘lish mumkin. 

Birinchi bosqich D.I. Ivanovskiy tadqiqotlaridan boshlanadi va virusli
kasalliklar etiologiyasi, shuningdek, bakteriofaglarning aniqlanishi
davrigacha davom etadi. Stenli (1935) tomonidan kristall holatda
ajratib olingan tamaki mozaikasi virusi oqsil xususiyatga ega ekanligi,
ularning kristallanishi aniqlandi. Bu o‘z navbatida, viruslarning
kimyoviy tarkibini o‘rganishga turtki bo‘ldi. Ammo ko‘p vaqt o‘tmay,
tamaki mozaikasi virusining nukleoproteid ekanligi ma’lum bo‘ldi.
F. Bouden va R. Pirilar (1937) tamaki mozaikasi virusida oqsildan
tashqari nuklein kislota ham borligi aniqladilar.


1940 yilda E. Gudpaschur tomonidan virusologik tadqiqotlar uchun 
tovuq embrionidan foydalanish metodining kashf etilishi 
virusologiyada tub burilish yasadi. 1949 yilda shu metoddan 
foydalangan Dj. Enders, F. Robbins, T. Uellerlar katta muvafaqiyatga 
erishdilar va 5 yil o‘tib ular Nobel mukofotiga sazovor bo‘lganlar.
M. Boriyes va N. Rusk tomonidan elektron mikroskopning yaratilishi 
esa viruslarning strukturasini batafsil o‘rganish imkoniyatini berdi va 
virusologiyaning ikkinchi bosqichining boshlanishiga asos bo‘ldi. 
1950-1960 y.y.lar mobaynida viruslarning ultrastruktur tuzilishi, 
ularda kechadigan replikatsiya jarayoni, hujayra ichida viruslarning 
tashkillanishi kabilar tadqiqi qilindi.


1953 yilda U. Rou bir guruh hamkasblari bilan birgalikda 
toza kulturada adenoviruslarni ajratishga muvaffaqt bo‘ldi. 
1956 yilda G. Daldorf va G. Sikls - koksakiviruslarni, Dj. 
Enders va Dj. Melnik - ekxoviruslarni, R. Chanok – paragripp 
virusini ajratib oldi. Dj. Morris - respirator-sinsitial virusini, 
S. Styuart va B. Eddilar esa 1957 yilda – sichqonlarda shish 
kasalligini qo‘zg‘atuvchi polioma virusini ajratib olishga 
erishdilar. 
1962 yilda AQShda butundunyo virusologlarining 
simpoziumi bo‘lib o‘tadi. Bu simpoziumda virionlar 
arxitekturasi, nukleokapsid, kapsomer kabi yangi terminlar 
tilga olinadi. Shundan boshlab molekulyar virusologiya 
sohasi rivojlana booshladi. 1970 yilda retroviruslardan 
qaytar transkriptazani ajratib olishga muvaffaq bo‘lgan 
X.M. Temin D. Baltimorlar ham Nobel mukofotiga loyiq deb 
topildilar. Bu kashfiyot rekombinant vaksinalar olish uchun 
imkon berdi va gen muhandisligiga yo‘l ochib bergan edi. 


1970-1980 yillar mobaynida S. Bakli va Dj. Kazals (1969) 
lar tomonida Afrika gemorragik lixoradkasi kasalligini 
qo‘zg‘atuvchisi hisoblangan Lass virusini aniqladilar. D. 
Deyna (1970) va S. Faynstou (1974)lar esa virusli 
gepatitning V va A turlarini qo‘zg‘atuvchi viruslarni ajratib 
oldilar. L. Montanye (1983) va R. Gallo (1984) lar 
tomonidan insonlarda turli shish kasalliklarini chaqiruvchi 
onkoviruslar va odam immunodefitsit virusi aniqlandi


Beyyerink virusning qandaydir suyuq materiya degan gepotezani ilgari suradi va virusli eritmani 
sontagium vivum fluidum
(tirik yuqumli suyuqlik) deb ataydi. Beyyerinkning o‘limidan so‘ng 
viruslarning tashqi muhitda zarracha shaulida eknligi aniqlanadi va uning bu fikri inkor qilinadi. 
1935 yilda Uendell Stenli tomonidan tamaki mozaikasi virusi kristall holida ajratib olindi va eng 
birinchi ajratib olingan virus deb hisoblandi. 1940-yillarda tamaki mozaikasi virusining strukturasi 
rentgenostruktur analiz metodi yordamida aniqlandi. 



Download 99,19 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish