Мавзу: валюта операциялари ва уларни амалга ошириш билан боғЛИҚ муаммолар кириш

3-расм. 2019 - 2021 йилларда ички валюта бозоридаги таклиф манбалари⁴, млн. АҚШ долл.

Юридик шахслар томонидан чет эл валютасига бўлган талаб 2021 йилда 2020 йилга (15,4 млрд. АҚШ долл.) нисбатан40 фоизга ўсиб, 21,5 млрд. АҚШ долларини ташкил этди.

2021 йилнинг 15 февралида валюта олди-сотди операцияларига киритилган ўзгаришлар биржадан ташқари валюта бозорида мижозлар билан мустақил равишда тўғридан-тўғри валюта операцияларини амалга ошириш имконини берди.
Натижада, тижорат банкларининг хўжалик юритувчи субъектлар билан тўғридан-тўғри амалга оширилган битимлар ҳажми сезиларли даражада ўсиб (жами операцияларнинг 94%), мазкур даврда 20,3 млрд. долларни ташкил этди (2020 йилда – 3,7 млрд. долл.).
Жисмоний шахслар тижорат банкининг масофавий хизмат кўрсатиш тизимларидан фойдаланган ҳолда чет эл валютасини сотиши, сотиб олиши ва қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ бошқа операцияларни амалга оширишлари мумкин. Бунинг учун жисмоний шахслар масофавий хизмат кўрсатиш тизимини компьютер қурилмасига (шу жумладан, планшет, мобиль телефон ва бошқа қурилмаларга) юклаб олади ҳамда ундан фойдаланиш шартлари билан боғлиқ офертани акцептлайди.

4-расм. 2019-2021 йилларда юридик шахсларнинг биржа ва биржадан ташқари валюта бозорларида чет эл валютаси хариди⁵, млн. АҚШ долл.
Ҳозирги даврда, иқтисодий ва молиявий шароитнинг барқарорлигини ва олдиндан кўра билишни таъминлашга йўналтирилган, иккинчи томондан иқтисодиётнинг рақобатбардошлилигини ошириш, иқтисодиёт соҳаларини модернизациялаш ва жадал ривожлантириш билан боғлик тузилмавий номутаносиблик ва тўсиқларни бартараф этишга йўналтирилган иқтисодий сиёсатни ўтказиш талаб этилмоқда.
Марказий банкнинг рухсатини олиш учун тижорат банклари Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқишга мўлжалланган валютанинг тури, унинг суммаси, валюта маблағлари қайси давлатга олиб чиқилиши, хорижий банкнинг номи, нақд валюта маблағларини олиб чиқиш мақсадлари кўрсатилган аризани Марказий банкка тақдим этади.
2021 йилда импортни молиялаштириш манбалари таркибида ички валюта бозорида сотиб олинган маблағлар (конвертация) улуши 60 фоизни, хорижий валютадаги ўз маблағлари ҳисобига импортни молиялаштириш 25 фоизни, чет эл валютасидаги кредитлар ҳисобига молиялаштириш эса 16 фоизни ташкил этди. Ўтган йилда ушбу кўрсаткичлар мос равишда 57, 24 ва 18 фоизга тенг бўлган.(5-расм)