Мавзу: узбекистон фармация ривожланиши

Инвестицион лойиҳалар

Бугунги кунда Ўзбекистон ТРИПС битимининг иштирокчиси ва мамлакатда интеллектуал мулкни ҳимоя қилиш бўйича Европа Иттифоқига ўхшаш қоидалар мавжуд. Бу эса интеллектуал мулк объекти бўлган фармацевтик маҳсулотлар ишлаб чиқаришни хоҳлаган чет эл инвесторлари учун қулайлик яратади.

Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги маълумотларига қараганда:

- 2018 йилда республика ҳудудларида фармацевтика тармоғида умумий қиймати 92,8 млн долларлик 34 та лойиҳа ишга туширилган (шундан 14,214 млн. АҚШ доллари хорижий инвестиция) ва 1501 та янги иш ўринлари яратилган,
- 2019 умумий қиймати 120,3 млн долларлик 36 та лойиҳа ишга туширилган (шундан 40,9 млн. АҚШ доллари хорижий инвестиция) ва 1760 та янги иш ўринлари яратилган,
- 2020 йилда қиймати 92,8 млн долларлик 34 та лойиҳа ишга туширилган (шундан 14,214 млн. АҚШ доллари ҳорижий инвестиция) ва натижада 1622 та янги иш ўринлари яратилган.
Хитой, Россия, AҚШ, Белорусия, Миср, Германия, Қозоғистон, Корея, Ҳиндистон, Япония каби давлатлар билан фармацевтика соҳасидаги ҳамкорлик доирасида ҳозирги кунга қадар умумий қиймати 354,7 млн. долларлик 42 та лойиҳа амалга оширилмоқда.

Импорт

Ўзбекистон фармацевтика бозорининг катта қисми импорт маҳсулотлари томонидан қондирилмоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти тавсияларига биноан маҳаллий ишлаб чиқариш улуши мамлакатда истеъмол қилинадиган дори-дармонларнинг умумий ҳажмининг камида 25 фоизини ташкил қилиши керак.

Ўзбекистон ЕОИИга аъзо бўлишининг фармацевтика тармоғига таъсири.

2 010 йилда 370 миллион долларидан ортиқ миқдорда дори-дармон импорт қилинган бўлса, 2019 йилда бу рақам 775 млн долларни ташкил этди. 2020 йил пандемия вақтига тўғри келганлиги учун рақамлар кескин ўзгариб кетган ва 1116 млн. долларга тенг бўлган.
Фармацевтик маҳсулотлар асосан Ҳиндистон, Латвия, Россия, Грузия, АҚШдан импорт қилинади.

Экспорт

Бугунги кунда 28 та маҳаллий фармацевтик ишлаб чиқарувчи корхоналар томонидан 28 та чет эл мамлакатларига экспорт фаолияти амалга оширилмоқда. 2020 йилда 2016 йилга нисбатан экспорт ҳажми деярли 5 баробар ошган ва 11,2 млн. долларни ташкил этган.
2020 йилда экспорт ҳажмининг катта қисми Қирғизистон (6,3 млн. доллар), Қозоғистон (6,7 млн. доллар), Афғонистон (2,4 млн. доллар), Туркманистон (3,7 млн. доллар) ва Тожикистон (0,72 млн. доллар) бозорига тўғри келган.
Фармацевтика маҳсулотлари экспортининг катта қисми дори воситалари ва дока, тиббий пахта ҳисобига тўғри келади.
Жорий йил 21 январда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022-2026 йилларда фармацевтика тармоғини жадал ривожлантиришга оид фармони қабул қилинган эди. Унга кўра, маҳаллий дори воситалари ишлаб чиқариш ҳажмини 3 баробарга ошириш, ички бозорни таъминлаш даражасини натурал ҳажмда 80 фоизга етказиш вазифаси қўйилган.
Йиғилишда шу борада бошланган ишлар, тармоқдаги лойиҳалар ҳолати танқидий таҳлил қилинди.