|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Dasturiy injinering fakulteti
Dasturiy Ta’minot Tizimlarini Loyihalash
Mavzu: Uml diagrammalari – Use case va Sinf diagrammalari
Topshirdi: Mannonov Suhrobjon
Qabul qildi: Jabborova N.
Toshkent 2022
Mavzu: Uml diagrammalari – Use case va Sinf diagrammalari
Yagona modellashtirish tili (UML) dasturiy ta'minot injiniringi sohasidagi umumiy
maqsadli, rivojlantiruvchi, modellashtirish tili bo'lib, tizim dizaynini vizualizatsiya
qilishning standart usulini taqdim etishga mo'ljallangan. Uml notatsiya dasturiy
ta’minotni ishlab chiqishda axborot texnologiyalarida, ya’ni IT sohasida va biznez
tizimlari uchun de-facto sanoat standarti hisoblanadi.
UML
modellashtirish
diagrammalari
va
qatlam diagrammalari
faqat
modellashtirish loyihasi ichida mavjud bo'lishi mumkin. Har bir modellashtirish
loyihasi umumiy UML modeli va bir nechta UML diagrammalarini o'z ichiga oladi. Har
bir diagramma modelning qisman ko'rinishidir. UML modeli UML diagrammalaridagi
barcha elementlarni o'z ichiga oladi va ularni UML Model Explorer yordamida ko'rish
mumkin. Strukturaviy diagrammalar modelning statik arxitekturasini belgilaydi. Ular
modelni tashkil etuvchi "narsalarni" - sinflarni, ob'ektlarni, interfeyslarni va jismoniy
komponentlarni modellashtirish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, ular elementlar
orasidagi
munosabatlar
va
bog'liqliklarni
modellashtirish
uchun
ishlatiladi.
Diagrammalar 2 guruhga bo‘linadi
1)
Strukturali diagrammalar:
a.
Sinf diagrammalari
b.
Paket diagrammalari
c.
Obyekt diagrammalari
d.
Komponent diagrammalar
2)
Xulq-atvor diagrammalari:
a.
Use-Case diagrammalari
b.
Activity (Flow-chart) diagram
c.
Interaction diagram
d.
Communication diagram
e.
Sequence (ketma-ketlik) diagram
1.
Strukturali diagrammalar
- Paket diagrammalari modelni mantiqiy konteynerlar yoki "paketlar" ga
bo'lish va ular o'rtasidagi o'zaro ta'sirni yuqori darajada tasvirlash uchun ishlatiladi.
- Sinf yoki Strukturaviy diagrammalar modelning asosiy qurilish bloklarini
belgilaydi: to'liq modelni yaratish uchun ishlatiladigan turlar, sinflar va umumiy
materiallar
- Obyekt diagrammalarida strukturaviy elementlarning namunalari ishlash
vaqtida qanday bog'liqligi va ishlatilishi ko'rsatilgan.
- Kompozit tuzilma diagrammalari elementning strukturasini qatlamlash va
ichki detallarga, qurilish va munosabatlarga e'tibor berish vositasini taqdim etadi.
- Komponent diagrammalari odatda bir yoki bir nechta sinflardan tuzilgan va
aniq belgilangan interfeysni ta'minlaydigan yuqori darajadagi yoki undan ko'p
murakkab tuzilmalarni modellashtirish uchun ishlatiladi.
-
Joylashtirish
diagrammalari
haqiqiy
dunyo
sharoitida
muhim
artefaktlarning jismoniy joylashishini ko'rsatadi.
2.
Xulq-atvorni modellashtirish sxemalari
Xulq-atvor diagrammalari vaqt o'tishi bilan "bajarish" jarayonida model
ichidagi o'zaro ta'sir va lahzali holatning turlarini aks ettiradi.
- Use Case diagrammasi foydalanuvchi/tizim o'zaro aloqalarini modellashtirish
uchun ishlatiladi. Ular xatti-harakatlar, talablar va cheklovlarni skriptlar yoki
stsenariylar shaklida belgilaydilar
- Faoliyat diagrammalari dasturning asosiy oqimini aniqlashdan tortib, har qanday
umumlashtirilgan jarayonda qaror qabul qilish nuqtalari va harakatlarni qo'lga
kiritishgacha bo'lgan keng ko'lamli foydalanishga ega.
Ushbu laboratoriya ishida Use Case diagrammasidan hamda Sinf diagrammasidan
foydalanib loyihalashtiramiz:
Use Case diagrammasida 2ta asosiy elementi mavjud bo’lib ular:
1)
Actor –foydalanishda o’zaro aloqada bo’lgan man. bog’liq bo’lgan rollarni ifoda
etadi.
2)
Use case (pretsendent)- qanday faoliyat, funksiya bajarilishini ko’rsatadi.
1-rasm: Use case diagrammasi
2.
Sinf diagrammasi
UML klassi diagrammasi ob'ektga yo'naltirilgan tizimlarni qurish va
vizualizatsiya qilish uchun ishlatiladigan grafik yozuvdir. Yagona modellashtirish
tilidagi (UML) sinf diagrammasi - bu tizimning tuzilishini ko'rsatib tavsiflovchi
statik struktura diagrammasining bir turi:
−
sinflar,
−
ularning atributlari,
−
operatsiyalar (yoki usullar),
−
va ob'ektlar o'rtasidagi munosabatlar.
2-rasm: Sinf diagrammasi
Topshiriq*
: 1-laboratoriya ishi uchun indiudal loyiha mavzusi bo’yicha Use case
hamda Class diagrammasi to‘liq shakllantirish va savollarga tayyorlanish
Do'stlaringiz bilan baham: | 
