Mavzu: Ultrabinafsha nurlar fotoelektron elektrometrning

I-bob.

Fotoelektronlar spektroskopiyasi usullariga oid adabiyotlarning qisqacha tahlili.

Qattiq jism yuzasiga fotonlar oqimi kelib tushganda undan elektronlar uchib chiqishi ko’zatiladi.Bu hodisa tashqi fotoeffekt deb ataladi.Bu eketronlarning energiya boyicha taqsimotini tahlil qilish orqali yuzalarning holati to’g’risida qimmatli ma’lumotlar olish mumkin.Olinishi lozim bo’lagan ma’lumotlarning turiga qarab har xil to’lqin uzunlikdagi (chastotali)yorug’lik nurlaridan foydalanish mumkin.Bunda albatta fotonlarning energiyasi ( ) elektronlarning chiqish ishiga ( ) teng yoki undan katta bo’lishi kerak.Shuning uchun ham fotonlar spektroskopiyasida asosan ultrabinafsha ( ) va rontgen ( ) nurlar ishlatiladi.

(Ichki fotoeffekt hodisalarga asoslangan usullarda infraqizil va ko’zga ko’rinuvchi nurlardan foydalaniladi).

Kvant (foton) larining energiyasi juda kichik qiymatga ega bulganligi uchun ularni Joullarda emas,elektron-voltlarda o’lchash qo’laydir.

( ) .

Kvantning electron-voltlarda ifodalanadigan energiyasi bilan uning nanometrlarda o’lchangan to’lqin uzunligi orasidagi quyidagi bog’lanish mavjud.

= (1.1)
Masalan,binafsha nurlar uchun ligi ma’lum bo’lsa,bu nurlarning har kvantining energiyasi bo’ladi.

Elektromagnit to’lqinlarning chastotasi yoki to’lqin uzunligi elektromagnit nurlanishning asosiy xarakterestikasi bo’lib hisoblanadi.

Bir xil chastotali (to’lqin uzunlikli ) nurlar dastasi monoxromatik nurlar deyiladi.Birlik vaqt ichida birlik yuzadan o’tayotgan monoxromatik fotonlar oqimi F orqali nurlanish intensivligi ni quyidagi formula yordamida aniqlash mumkin.
(1.2)

Ultrabinafsha nurlarning electron spetroskopiyasi (UBES) qattiq jismning yuza qismida valent elektronlarning energetic taqsimoti haqida bevosita ma’lumot bera oladigan yagona usuldir.