Mavzu: “Uchinchi ming yillikning bolasi” dasturidagi o`rta va katta yosh davri tahlili

Foydalanadigan  adabiyotlar:  1.  maktabgacha  yoshdagi  bolalar  ta`lim-tarbiyasiga  qo`yiladigan  davlat 

talablari. 

2. “Uchinchi mingyillikning bolasi” tayanch dasturi. 

6-7 Yoshli bolalrning bilishi lozim bo`lgan bilim,      ko`nikma va malakalari 

1. Mustaqil tarzda jismoniy mashqlar bajara olish. 

2. Buyruqqa (start) asoslanib yugurish. 

3. xoda ustida oldinga siljish. 

4. Narvon yordamida tepaga chiqish va pastga tushish. 

5. 5 sekund davomida arqonda osilib turish. 

6. Arg`imchoq uchish. 

7. Cheklangan sath va chiziq bo`ylab yurish. 

8. Qiya qo`yilgan taxta ustidan yurib o`tish. 

9. Bir oyoqda qaldirg`och bo`lib turish. 

10. Oyoq uchlari bilan buyumlarni qisib ko`tarish, pastga tushurish va bir joydan boshqa joyga ko`chirish. 

11. Joyida turib 15-20 marta sakrash. 

12. 70 sm uzunlikka sakrash. 

13. 30 sm balandlikdagi to`siqdan sakrab o`tish. 

14. To`xtamasdan 2-3 minut davomida yugurish. 

---

15. 100 m masofani to`xtamasdanyugurib o`tish. 

16. 10 m masofani emaklab o`tish. 

17. Safda to`g`ri turish va safni buzmasdan yurish.  

18. Saflanish va qayta saflana olish. 

19. Musiqa ohangiga mos holda harakat qilish. 

20. Koptokni irg`itish va ilib olish. 

21. Ilon izi shaklida yurish.  

22. To`p-to`p bo`lib, aylana bo`ylab yurish. 

23. Chiniqtirish mashqlarini bajarish.  

24. Bosma harflarni o`zaro farqlay olish, nutq tovushi bilan harfni bir-biridan farqlay olish. 

25. Tovush, so`zlarni aniq va to`g`ri talaffuz etish. 

26. 3000 tadan ortiq so`zni tushinishi va bilishi. 

27. Rasmga qarab gap tuzish.  

28. Ertak va hikoyani tinglash, mazmuni tushunish. 

29. Eshitgan kichik ertak va hikoyani qayta aytib berishi. 

30. Ifodali nutqqa ega bo`lishi. 

31. Tevarak-atrof, tabiat manzarasi haqida qisqacha so`zlab berishi. 

32. Turli mavzudagi, kichik hajmdagi 6ta she`rni yoddan aytish. 

33. Ota-ona, tarbiyachi tavsiyasi bilan hayotiy mavzular bo`yicha qisqacha hikoya tuzish. 

34. Kattalar va o`rtoqlari bilan suhbatta faol ishtirok etishi. 

35. Kattalar va o`rtoqlari bilan gaplashish madaniyatiga ega bo`lish. 

36. O`z fikrini mustaqil, erkin bayon etish va xulosa chiqara olish. 

37. Mantiqiy tafakkur qilish malakalarigaega bo`lishi. 

38.  Tafakkur  operatsiyalari  (analiz,  sintez,  umumlashtirish,  aniqlashtirish,  taqqoslash,  anologiya  va 

boshqalarni yoshiga mos rivojlantirish. 

39. Fikriy mushohada yuritish. 

40. Tevarak atrofni to`g`ri idrok etish. 

41. Ta`limiy o`yinlar vositasida tafakkurni peshlashi. 

42. Gul, daraxt turlarini rangiga, bargiga, mevasiga qarab farqlay olishi. 

43. O`z fikrini, talab-extiyojlarini so`z bilan ifodalay olishi. 

44. Qirqib, bo`laklarga ajratilgan voqeaband rasmlarni terish, yaxlitlash.  

45. Turli tasvirlardan yaxlit obraz yarata olishi. 

46. Geometrik shakllardan ma`lum mazmunga ega bo`lgan tasvirlar tuzishi. 

47. So`zlardan gap tuza olish. 

48. O`z fikrini bayon etganda taqqoslash, umumlashtirish, taxlil qila olishi. 

49.  Birinchi  o`nlikning  son  tarkibi  (alohida  birliklardan)  va  2,3,4,5,6,7,9,10  sonlarning  o`zidan  kichik  ikki 

kichik sondan tarkib topganligini bilish. 

50.  Birinchi  o`nlikdagi  har  bir  sonning  qanday  hosil  bo`lishini  bilish,  buning  uchun  son  qatoridagi  avvalgi 

songa 1 ni qo`shish va keyingi sondan 1 ni olish.  

51. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 raqamlarini hamda “+”,  “-“, ”=” ishoralarni bilish 

52. 1,3,5,10 so`milk pullarni bilishi. 

53. O`tayotgan hafta kunlarining ketma-ketligi, kun qismlarini bilishi. 

54. 10 tagacha bo`lgan buyumlarni sanash, sanab ajrata olishi. 

55. Narsalar sonini raqam bilan muvofiqlashtira olishi. 

56. 10 ichida yonma-yon sonlarni taqqoslay olish, qaysi son boshqasidan katta (kichik)ligini aniqlay olish. 

57. Narsalarni kattaligi, uzunligi, kengligi, balandligi, yo`g`onligiga qarab taqqoslay olish. 

58. To`g`ri va egri chiziqlarni, uchburchaklar, to`rtburchaklarni bir-biridan farqlash hamda tasvirlash. 

59. Hozirgi zamon texnikasi, kompyuter haqida ilk tasavvurga ega bo`lish. 

60. Shaxsni o`rab turgan barcha narsalar tabiat ekanligini bilish. 

61.  Mevali  daraxtlar-  olma,  uzum,  shaftoli,  nok,  olcha,  gilos,  o`rik,  olxo`ri  nomlarini  bilish  va  ular  haqida 

tasavvurga ega bo`lish. 

62. Manzarali daraxtlar- tok, terak, archa, chinor haqida tasavvurga ega bo`lish. 

---

63. Daraxt shoxlarini sindirish tabiatga zarar yetkazish ekanligini anglash. 

64. Gullar- atirgul, boychechak, qoqigul, chinnigul, lola, lolaqizg`aldoq haqida tasavvurga ega bo`lish. 

65. Sabzavot va poliz ekinlari-pomidor, bodring, kartoshka, piyoz, sabzi, karam, qovun, tarvuz, qovoqni va 

ularning nomlarini bilish. 

66. Xona o`simliklarini boshqa o`simliklardan farqlash. 

67. Uy hayvonlari-qo`y, sigir, ot, it, mushuk, echki; yovvoyi hayvonlar-bo`ri, tulki, ayiq; parrandalar-tovuq, 

xo`roz,  o`rdak,  g`oz;  hashoratlar-chumoli,  ninachi,  ari,  qo`ng`iz,  kapalak  nomlarini  bilish  va  ular  haqida 

tasavvurga ega bo`lish. 

68. Qushlar-  qaldirg`och, chumchuq, musicha, kabutar, bulbul, qarg`a, to`ti  nomlarini  bilish va ular haqida 

tasavvurga ega bo`lish. 

69.  Uy  ro`zg`or  buyumlari-  stol,  stul,  xontaxta,  javon,  divan,  karovat,  ko`rpa-to`shak,  sandiq  haqida 

tasavvurga ega bo`lish. 

70.  Uyda  qo`llaniladigan  elektr  jihozlari-  elektr  chiroq(lampochka),  televizor,  radio,  magnitofon,  dazmol 

haqida tasavvurga ega bo`lish. 

71. Elektr jihozlaridan ehtiyotsizlik bilan foydalanish havfli ekanligini anglash. 

72. Transport vositalari- velosiped, avtomobil, avtobus, trolleybus, tramvay, metro, poyezd, samolyot haqida 

tasavvurga ega bo`lish. 

73. Tog`, daryo, ko`l, bog`, gulzor, paxtazor, ekin maydonlari, yaylov haqida tasavvurga ega bo`lish. 

74. Havo, suv, quyosh, shamol, bulut, yomg`ir, qor haqida mos ravishda tasavvurga ega bo`lish. 

75. Yil fasllari nomini, ketma-ketligini va ulardagi tabiat o`zgarishlari haqida ilk tasavvurga ega bo`lish. 

76. Paxtadan ip, gazlama, kiyim-kechaklar tayyorlanishini bilish. 

77. Kun va tunning farqini anglash.  

78. Kun qismlari- ertalab, peshin va kechqurun. 

79. Ona vatan-O`zbekiston haqida qisqacha so`zlab berish. 

80. 8-dekabr-O`zbekiston konstitutsiyasi kunini umumhalq bayrami sifatida nishonlanishini bilish. 

81. O`zbekiston bayrog`i, gerbi haqida fikr bildira olish. 

82. O`zbekiston madhiyasini yoddan ayta olish. 

83. Vatan tuyg`usi, vatanparvarlik hislari va milliy g`ururni yoshiga mos ravishda shakllanganligi. 

84. Xalqiga, vataniga mehr va sadoqat hislarini shakllanganligi. 

85. Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Amir Temur, Alisher Navoiy, Mirzo Ulug`bek, Zaxriddin Bobur 

kabi buyuk siymolar haqida ilk tasavvurga ega bo`lish. 

86. Milliy bayramlar haqida qisqacha so`zlab berish. 

87. To`g`ri salomlashish va hayrlashishni bilish. 

88. O`zidan kattalarga sizlab murojaat qilish. 

89.  “Labbay”,  “xo`p  bo`ladi”,  “xush  kelibsiz”,  “rahmat”,  “salomat  bo`ling”,  “mumkinmi”,  “kechirasiz”, 

“shirin tushlar ko`ring”, “osh bo`lsin”, “yaxshi borib keling”, “marhamat” kabi so`z va iboralarni o`z o`rnida 

qo`llay olishi. 

90. Qo`lini ko`ksiga qo`yib iltifot ko`rsatishi. 

91. Uyda, ko`chada, mehmonga borishda kiyinadigan kiyimlarini farqlash va ularni o`z o`rnida kiyishi. 

92. Shirin so`zli bo`lishi va mehribonlik qila bilishi. 

93. O`tirish va yurish qoidalarini bilish, unga rioya qilishi. 

94. Uyda, bog`chada, mehmonda, ko`chada o`zini qanday tutish kerakligini bilishi va unga rioya qilishi. 

95. Yaxshilik va yomonlikni farqlashi. 

96. Kattalarni hurmat-kichiklarni izzat qilishi kerakligini anglashi va unga rioya qilishi. 

97. O`rtoqlari bilan hamjihatlikda o`ynay olishi. 

98. Hol-ahvol so`rashni bilishi. 

99. Kattalar mehnatini qadrlash lozimligini bilishi. 

100. Ojiz va kuchsizlarni himoya qilish zarurligini anglashi. 

101. O`z-o`ziga xizmat qila olish. 

102. Uyda yoki bog`cha hovlisida yengil mehnatlarni bajara olishi. 

103.  Oshxona  anjomlari-choynak,  piyola,  qoshiq,  likopcha,  pichoq  kabilarning  vazifalarini  bilishi, 

yig`ishtirishda joy-joyiga qo`yishi. 

---

104. Mehnatsevar bo`lish yaxshi odat ekanligini anglash. 

105.  Mehnat  qurollari-tesha,  bolg`a,  qaychi,  ombir,  tok  qaychi,  ketmon,  belkurak,  o`roq  kabilarning 

vazifasini bilishi. 

106. Tejamkorlik zarurligini bilishi. 

107. O`zini ozoda tutishi, sochiq, dastro`mol, sovun, tish pastasi va cho`tkasidan to`g`ri foydalana olishi. 

108. Mustaqil tartibli kiyinishi va yechina olishi. 

109. Ovqatlanish qoidalariga rioya qilishi. 

110. Tasviriy san`at asarlaridan zavqlana olishi. 

111.  Ranglardan-oq,  qora,  qizil,  sariq,  yashil,  havorang,  binafsharang,  jigarranglarning  nomini  bilishi  va 

ularni bir-biridan farqlay olishi. 

112. Qalam, bo`yoq, flamasterdan to`g`ri foydalana olish. 

113. Qog`oz va karton bilan ishlay olishi. 

114. Asliga qarab va tasavvur bo`yicha meva, sabzavot va turli o`yinchoqlarni yasay olishi. 

115. Flastilin va loydan meva, sabzavot va turli o`yinchoqlarni yasay olishi. 

116. Milliy cholg`u asboblari-rubob, dutor, doira, sunray, karnay, nog`oraning nomlarini bilishi va ularning 

ovozini bir-biridan farqlay olishi. 

117. Turli ohangdagi kuy va musiqani farqlashi. 

118. Raqsga tushganda harakatlarni musiqaga moslashtira olishi. 

119. Musiqa ostida qo`shiq ayta olishi. 

120. Tabiiy, kuyga mos, yengil ovozda kuylashi.  

 

                                      Test savollari. 

1. Davlat talablari necha yoshdagi bolalar egallashi lozim bo`lgan bilim,  ko`nikma va malakalarning 

me`yorini belgilaydi. 

a)  4-5 yosh           

b) 6-7 yosh          

c) 5-6 yosh              

d) 6 yosh 

2. Davlat talablari bo`yicha 6-7 yoshdagi bolalar qaysi manzarali daraxtlar haqida bilishi va tasavvurga ega 

bo`lashi kerak 

a) tol, terak, archa                            

b) tol, chinor, terak 

c) tol, terak, chinor, archa                

d) tol, terak 

3. Davlat talablari bo`yicha 6-7 yoshdagi bolaning so`z boyligiga qo`yiladigan minimal ko`rsatkichlardan 

biri 

a) 100 tadan ortiq so`zni tushunishi                       

b) 1000 tadan ortiq so`zni tushunishi 

c) 1500 tadan ortiq so`zni tushunishi 

d) 3000 tadan ortiq so`zni tushunishi va bilishi 

4. 6-7 yoshli bolalar qaysi uy hayvonari nomlarini bilishlari va tasavvurga ega bo`lishlari kerak 

a) qo`y, sigir, buzoq, ot, eshak, tuya, echki 

b) qo`y, sigir, ot, eshak, tuya, echki, it 

c) qo`y, sigir, ot, eshak, tuya, echki, mushuk, cho`chqa 

d) qo`y, sigir, buzoq, ot, eshak, it, mushuk echki 

5. 6-7 yoshli bolalar tabiat hodisalari haqida tasavvurga ega bo`lishlari kerak 

a) shamol, bulut, yomg`ir, qor, do`l, chaqmoq 

b) shamol, bulut, tuman, yomg`ir, qor, do`l, chaqmoq 

c) shamol, bulut, yomg`ir, qor, do`l 

d) shamol, bulut, yomg`ir, qor 

6. Maktabgacha ta`lim mazmuni hamda sifatiga qo`yiladigan davlat talablari “Ta`lim to`g`risida”gi 

qonunning nechanchi moddasida ko`rsatilgan  

---

a) 11- moddasida                               

b) 30- moddasida 

c) “Ta`lim to`g`risida”gi qonunda qayd qilinmagan      

d) 7-moddasida 

7. Tubandagilardan qaysi biri to`g`ri 

a) Davlat talablarida milliy cholg`u asboblari- rubob, dutor, doira, sunray, karnay, nog`oraning nomlarini 

bilishi va ularning ovozlarini bir-biridan farqlay olishi lozimligi ko`rsatilgan. 

b) Davlat talablarida 4 xil rangni ajrata olishi ko`rsatilan 

c) Davlat talablarida Abu Rayxon Beruniy, Ibn Sino, Amir Temur, Alisher Navoiy, Mirzo Ulug`bek,  

Zaxiriddin Bobur kabi buyuk siymolar haqida ilk tasavvurga ega bo`lishligi ko`rsatilgan 

d) Davlat talablarida 10 metr masofani emaklab o`ta olishligi ko`rsatilgan 

8. Davlat talablarida bolalarning egallashi lozim bo`lgan bilim ko`nikma va malakalarning nechta yo`nalishi 

ko`rsatilgan 

a) 3ta                

b) 6 ta                 

c) 7 ta                  

d) 5 ta 

9. Tubandagilardan qaysi biri Davlat talablaridagi nutqi va tafakkurining rivojlanganlik darajasiga tegishli 

a) Ona-Vatan-O`zbekiston haqida so`zlab berish 

b) Uyda, ko`chada, mehmonga borishda kiyinadigan kiyimlarini farqlash va ularni o`z o`rnida kiyishi 

c) joyida turib 15-20 marta sakrash 

d)10 ichida yonma-yon sonlarni taqqoslay olishi.  

---