Мавзу: Тугунакмевали экинларнинг аҳамияти. Картошка биологияси ва

Систематикаси, морфологияси
 
 
Картошка 
- Solanum tuвerosum L – Solanacea - 
итузумдошлар оиласига мансуб кўп йиллик 
ўтсимон ўсимлик, дехқончиликда бир йиллик экин 
сифатида етиштирилади.
Илдизи.
Туганак мевасидан етиштирилганда 
попуксимон илдиз ривожланади. Уруғ экиб 
картошка етиштирилганда ўқ илдиз ривожланади, 
бу илдиз сершохли бўлади. Картошка тупидаги ҳар 
поя ўз илдизига эга бўлади, шунинг учун бир туп 
картошканинг 
илдизи 
- 
бу 
илдиз 
тизим 
мажмуасидир. Илдиз бошланғич (кўзчалардан 
ривожланадиган) 
ер 
ости 
поясидан 
ривожланадиган 
иккиламчи 
илдизлардан 
иборатдир, 
умуман 
картошканинг 
илдизи 
тупроқнинг 70 см гача ўсиб боради, ѐн томонга 50 
см гача тарқалади
. 

---

Пояси -
ўтсимон, тик ўсади, 
гоҳо ѐн томонга эгилади, уч-
тўрт 
қиррали, 
пастки 
қисмининг 
ичи 
ковак, 
баландлиги 0,3-1,5м, ранги 
яшил, баъзан қизил, оч қизил 
жигар ранг, ҳар ҳил тукланган 
бўлади. 
Поя 
сершохли 
бўлади, шохланиш даражаси 
навнинг хусусиятига боғлик 
бўлади. 

---

Картошканинг ер ости қисмида оқ 
рангли поялар столонлар бўлади. Бу поялар 
шакли ўзгарган барглар қўлтиғида ҳосил 
бўлади, ер тагида деярли горизонтал 
йўналишда 
ўсади 
ва 
шохланади 
столонларда илдизчалар ҳосил бўлади, 
шунинг учун улар мустақил илдизга эга 
бўлиши мумкин. Столонлар экилган нав 
хусусиятига 
мос 
узунликка 
етганда 
ўсишдан тўхтайди ва учи йўғонлашиб 
туганакмевага 
айланади. 
Туганаклар 
ўсимликлар учун озиқа моддалар, асосан, 
крахмал сақланадиган жойдир. Ҳар бир 
пояда бўйи 15- 20 см.га етадиган 4 -6 та 
столон 
ҳосил 
бўлади. 
Баъзан 
столонларнинг узунлиги 30 -40 см га етади. 

---

Туганак мева ѐки уруғ ўса бошлаганда оддий 
барг ҳосил бўлади, кейинроқ пайдо 
бўладиган барглари мураккаб тоқ-патсимон, 
3 -7 та баргчадан ва улар орасида
жойлашган 
ҳар 
хил 
катталикдаги 
баргчалардан иборат. Баргнинг учида 
катталиги ва шакли ҳар хил бўладиган тоқ 
барги бўлади. 
Гули-икки
 
жинсли бўлиб, косача, гултожи, 
бешта чангчиси бўлади. Гуллар жингалак 
шаклдаги гултўпламга тўпланган. Бир 
гултўпламда 3-15 та гул бўлади. Гулнинг 
ранги оқ, кўк, бинафша ва ҳар хил бўлади. 
Айрим навларда шонаси тўкилиб гул ҳосил 
бўлмайди. Картошка ўзидан чангланади, 
аммо ҳаво иссиқ ва қуруқ бўлганда мева 
ҳосил қилмайди.

---

Уруғи- 
майда, 
ясси, 
сарғиш-пушти, 
1000 
тасининг вазни 0,5 -1 г. 
бўлади. Кўпчилик навлар 
гулласа ҳам мева ҳосил 
қилмайди. 
Мева
- шарсимон ѐки 
понасимон, 
сариқ-
яшил рангли, икки 
уяли, кўп уруғли 
бўлади.

---

Катошка вегетатив туганаги, ўсимталари ва қаламчаларидан 
кўпаяди. Бундан ташқари, картошка уруғидан ҳам кўпаяди.