Mavzu: Titrimetrik taxlil. Titrimetrik tahlil tasnifi. Kislota-asos usuli

Kislota – asos usulida titrlash ishlatilayotgan titrant turiga ko‘ra 2 ga bo‘linadi: 1. Atsidimetriya – titrant, kislota eritmalari (HCl, H2SO4). 2. Alkalimetriya – titrant, ishqor eritmalari (KOH, NaOH). Kislota eritmalari boshlang‘ich moddaga qo‘yilgan talablarga javob bermaydi. SHuning uchun, atsidimetriyada kislotalarni , eritmalari bo‘yicha standartlanadi. Alkalimetriya usulida ham ishqordan aniq tortim bo‘yicha eritma tayyorlab bo‘lmaydi, chunki ishqor o‘ziga atmosferadan namlikni, karbonat angidridni yutadi. SHuning uchun ishqordan avval taxminiy konsentratsiyali eritmalar tayyorlanib, bo‘yicha standartlanadi.

Titr – bir millilitr eritmadagi erigan moddaning massasi g/ml. Titrlash – ekvivalent nuqta namoyon bo‘lguncha titrantni titrlanuvchi eritmaga oz-ozdan, aralashtirib qo‘shib borish amali. Ekvivalent nuqta – titrlanuvchi eritmaga titrantning ekvivalent (teng) kirishgan holati. Titrant – miqdoriy tahlil uchun ishlatiladigan aniq konsentratsiyali ishchi eritma. Ekvivalent molyar (ekvimolyar) konsentratsiya (normallik) – Bir litr eritmadagi erigan moddani gramm ekvivalent miqdori. Gramm ekvivalent – moddani bir gramm ion bir zaryadli ionga, oksidlanish qaytarilish reaksiyalarida esa olingan yoki berilgan elektronlarning bittasiga teng kuchli massasi.

Indikatorlar Sizlarga ma’lumki, neytrallanish reaksiyalarida eritma rangida o‘zgarish kuzatilmaydi. Ekvivalent nuqtani aniqlash uchun indikatorlar ishlatiladi. Kislota – asos titrlash indikatorlari deb, eritma pH ning tor doirasida, o‘z rangini o‘zgartiruvchi moddalarga aytiladi. Bularga lakmus, fenolftalein, metiloranj va boshqalar kiradi. Rang o‘zgartirish pH oralig‘i reaksiyaga kirishuvchi moddalar tabiatiga bog‘liq bo‘ladi. Neytrallanish usuli indikatorlari kuchsiz organik kislota yoki asos xossasiga ega bo‘lgan, protonlashgan (ionlashmagan) va deprotonlashgan (ionlashgan) holatida turli rangga ega bo‘lgan moddalardir. Lakmusni ionlashmagani qizil, ionlashgani ko‘k rangda bo‘ladi.

. Kuchsiz asosni kuchli kislota bilan titrlash. NH4ON + HCl NH4Cl + H2O Hosil bo‘lgan tuz qisman gidrolizlanadi. NH4Cl + H2O NH4OH + HCl NH4+ + H2O NH4OH + H+ Muhit kuchsiz kislotali. pH yettidan kichik. . Kuchsiz kislotani kuchli asos bilan titrlash. CH3COOH + NaOH CH3COONa + H2O hosil bo‘lgan tuz qisman gidrolizlanadi. CH3COONa + H2O CH3COOH + NaOH CH3COO- + HOH CH3COOH + OH- Muhit kuchsiz ishqoriy.