Mavzu: tillarning paydo bo‘lishi va rivojlanishi

Odamzot paydo bo‘lgandan buyon til mavjud, shu sabab ham tilning paydo bo‘lishi odamning paydo bo‘lishi bilan bog‘liq. So‘zlashish imkoniyati faqat insonlargagina ta’lluqlidir. Yevropa olimlari tomonidan tarqatilgan odam maymundan paydo bo‘lgan, degan safsata ancha vaqt hukm surdi. Aynan, F.Engelsning “Maymunning odamga aylanish jarayonida mehnatning roli” asari shunday g‘oyani olg‘a surdi. Odamning bugungi kundagidek holatga etib kelishida mehnatning roli cheksiz katta ahamiyatga ega. Ammo, maymunning odamga aylanishi masalasini ilmiy asoslangan emas. Aksincha, Amerika sotsiolingvistlari maxsus laboratoriyada maymunning odamga eng yaqin turini topib, ularga mingdan ortiq so‘zlarni o‘rgatishga musharraf bo‘lishdi. Ya’ni, maymunning miyasining og‘irligini tarozida tortib eng engili aqlli bo‘lishini hisobga oldi. Maymunlarning birinchi qilgan xatosi o‘rgangan birorta so‘zini, ikkinchi so‘zga qo‘shib kombinatsiya qilolmadi. Xolbuki, mingta so‘z yordamida cheksiz kombinatsiyalar qilish mumkin edi. Ikkinchi qilgan xatosi esa o‘rgangan mingta so‘zining birortasini ham ikkinchi maymunga o‘rgata olmadi. Insonlar esa o‘rgangan bilim va tajribalarini, xotira bazasi leksik boyligidagi so‘zlarni tinimsiz bir-biriga o‘rgatadi. Shu tajribaning o‘ziyoq, odamning maymundan paydo bo‘lgan degan safsataning puch ekanligini ilmiy asosladi.