Mavzu: Tibbiyot xodimlari faoliyatida etika-deontologiya masalalari. O’quvchi bilishi kerak

2.Etika kategoriyalari.

Biotibbiyot etikasining asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat:

• 
  insonparvarlik, inson shaxsini, fazilatlarini hurmat qilish;
  
• 
  shaxsni, axloq-odobini hurmat qilish;
  
• 
  ezgulik, yaxshilik xususiyati;
  

---haqgo'ylik.

3.Deontologiyaning asosiy vazifalari.

Hamshiraga 4 ta asosiy vazifa yuklangan:

• 
  inson salomatligini saqlash;
  
• 
  kasallikning oldini olish;
  
• 
  salomatlikni tiklash;
  
• 
  bemor dardiga malham bo'lish.
  

Hamshiralik ishi juda murakkab, unga qo'yiladigan talab katta. Hamshiralik ishida inson hayotiga, qadr-qimmatiga, haq-huquqiga hurmat bilan yondoshiladi. Odamlarning millati, irqi, dini, terisining rangi, yoshi, jinsi, siyosiy va ijtimoiy jihati ajratilmaydi. Hamshira shaxslarga, oilalarga va jamiyatga tibbiy yordam ko'rsatadi, o'z ish faoliyatini boshqa soha ishchilari bilan kelishgan holda moslashtirib boradi.

Hozirgi zamon biotibbiyot etikasi negizida bemor va tibbiy xodimlar o'zaro munosabatlarining bir qancha modellari aniqlangan.

1. Paternalistik modeli bu tibbiyot xodimining bemorga ota o'z farzandiga kabi munosabatda bo'lishidir.

2. 
   Injenerlik modeli — bunda shifokor yoki hamshira o'z bemori organizmidagi ma'lum faoliyatlarni aniqlab, qayta tiklashga yoki qiyinchiliklarni bartaraf etishga yordam berishidir.
   
3. 
   Kontrakt modeli bu tibbiyot xodimi va bemor orasida to’liq munosabat hosil bo'lishidir. Umumiy maqsadga intilgan holda shifokor va hamshira bemorning «o'rtog'i» bo'lib qoladilar. Albatta, bu modelning ham ijobiy ham qarama-qarshi tomonlari bor. Masalan, ma'lum surunkali kechuvchi kasalliklar bilan shikastlangan bemorlar o'z ahvoliga baho bera olishlari kerak (bosim darajasi, qonda, siydikda qand miqdori va shu bilan birgalikda huruj paytida o'zlariga yordam olishda tayyor bo'lishlari lozim).
   
4. 
   Injenerlik modeli — bunda shifokor yoki hamshira o'z bemori organizmidagi ma'lum faoliyatlarni aniqlab, qayta tiklashga yoki qiyinchiliklarni bartaraf etishga yordam berishidir.