Mavzu: Tibbiy kimyoga kirish. Kimyo va atrof muhit. Biogen elementlar. Reja

Birinchi ta`sirlar majmuasiga kimyoviy moddalar kirib, ularning odam organizmiga ko‘rsatadigan salbiy ta’siri ikki turga bo‘linadi: - Umum zaharlovchi ta’sir; - O‘ziga xos (spetsifik) zaharlovchi ta’sir. Bulardan ikkinchi tur zaharlanish oqibatlari ayniqsa havfli bo‘lib, ularning ta’sirida qaytmas patologik jarayonlar (konserogen ta’sir, irsiyatga ta’sir va h. k.) sodir bo‘ladi. Masalan, organizmga ko‘p miqdorda NO3 - va NO2 - ionlarining tushishi saraton kasalligi kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Jumladan, nitrat ionlari oksidlanish-qaytarilish jarayonlari hisobiga NO2 - ionlarigacha qaytariladi:

• 
  Birinchi ta`sirlar majmuasiga kimyoviy moddalar kirib, ularning odam organizmiga ko‘rsatadigan salbiy ta’siri ikki turga bo‘linadi: - Umum zaharlovchi ta’sir; - O‘ziga xos (spetsifik) zaharlovchi ta’sir. Bulardan ikkinchi tur zaharlanish oqibatlari ayniqsa havfli bo‘lib, ularning ta’sirida qaytmas patologik jarayonlar (konserogen ta’sir, irsiyatga ta’sir va h. k.) sodir bo‘ladi. Masalan, organizmga ko‘p miqdorda NO3 - va NO2 - ionlarining tushishi saraton kasalligi kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Jumladan, nitrat ionlari oksidlanish-qaytarilish jarayonlari hisobiga NO2 - ionlarigacha qaytariladi:
  

  NO3 - + 2H+ → NO2 -+H2O

  Hosil bo‘lgan nitrit ionlari ikkilamchi aminlar bilan ta’sirlashib kuchli kanserogen (saraton chaqiruvchi) nitrozoaminlarni hosil qiladi:

  Bu jarayon faqat to‘qimalarda emas, balki oshqozon-ichak sistemasida ham borishi mumkin. Hosil bo‘lgan konserogen modda esa qonga so‘rilib organizmning turli a`zolarida saraton o‘simtalari paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

  • 
    Bu jarayon faqat to‘qimalarda emas, balki oshqozon-ichak sistemasida ham borishi mumkin. Hosil bo‘lgan konserogen modda esa qonga so‘rilib organizmning turli a`zolarida saraton o‘simtalari paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.
    
  • 
    Fizikaviy ta`sirlarning tabiiy turlariga havo namligining, quyosh radiatsiyasining yer magnit maydoni qiymatining o‘zgarishini misol qilib keltirish mumkin. Uning antropogen turiga esa ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan kichik tebranishlarni (vibratsiya), nurlanish (ultrabinafsha, infraqizil, rentgen) miqdorlarining ortishini misol tariqasida keltirish mumkin.