Mavzu: Tasavvufning vujudga kelish tarixi

Fan bo‘yicha talabalarning bilimiga, ko‘nikma va malakasiga
qo‘yiladigan talablar
Mazkur fan bo‘yicha talabalar dastlab tasavvuf nazariyasi va tarixiga doir tavsiya etilgan birlamchi manbalar: risola, manqaba, maqomot va tazkiralar mazmuni bilan tanishishlari lozim. Tasavvufning manshai va manbalari hisoblangan Qur’oni karim, Hadisi sharif, tafsir va kalom ilmiga oid birlamchi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishlari masalaning mohiyatiga etishga yordam beradi. Tasavvuf tarixiga oid manbalar bilan bir qatorda Markaziy Osiyodagi tasavvuf tariqatlari, yurtimizdan chiqqan buyuk mutasavviflarning manqabaviy hayot yo‘li va ularning mashhur asarlari mazmunini ham bilishlari kerak bo‘ladi. Bulardan tashqari badiiy asarlar tarkibidagi irfoniy va tasavvufiy g‘oya va talqinlarni anglashi, ramz va timsollar ma’nolarini tushunishlari lozim. Buning uchun tavsiya etilgan badiiy asarlarni tahlil qilish ko‘nikma va malakalarini hosil qilishi va buning natijasida mutasavvif adiblar yoki tasavvufiy tariqatlar mazmuniga doir qarashlarni o‘zlashtirishlari lozim.
O‘zbek mumtoz poetikasi asoslari doirasida badiiylik mohiyati, mumtoz adabiyotdagi tur va janrlar munosabati, aruz, qofiya, she’riy san’atlar, badiiy nutq va uslubga doir birlamchi manbalarni o‘qib, ularning mazmunini tushuntira olishi kerak. Ayrim nazariy masalalarning ildizlariga murojaat qilib, adabiy hodisaning bugungi nomlanishi bilan mumtoz adabiyotshunoslikdagi istilohiy munosabatlarini anglashi lozim. Mumtoz adabiyot namunalarining ifoda shakli, janr xususiyatlari, vazn talablari, ularda qo‘llanilgan qofiya tizimi, she’riy san’atlarni aniqlay bilishi hamda til va uslublariga doir talillarni amalga oshirishlari kerak bo‘ladi.


Fanning o‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uslubiy jihatdan uzviy ketma-ketligi
“Tasavvuf va badiiy ijod” fani ixtisoslik fani hisoblangani uchun O‘zbek mumtoz adabiyoti tarixi fanining mantiqiy davomi hisoblanib, uning mazmunini to‘ldiruvchi va talqin, tahlillar doirasini kengaytiruvchi fandir. Fanning muhim nazariy muammolari Adabiyot nazariyasi muammolarini tushunishga yordam beradi. Shu bilan birga ushbu fan adabiyotshunoslik tizimidagi fanlardan tashqari falsafa, tarix, ruhshunoslik, dinshunoslik, axloq va estetika fanlarida o‘rganiladigan ayrim muammolar bilan o‘zaro bog‘langan.
O‘quv rejasidagi boshqa fanlar bilan bog‘liqligi va uslubiy izchilligi jihatidan O‘zbek mumtoz adabiyoti tarixidan keyin Adabiyot nazariyasi va O‘zbek adabiy tanqidchiligi tarixi fanlaridan avval, ya’ni 3 bosqichda o‘qitilishi maqsadga muvofiqdir.