Mavzu: ta’minot jarayoni auditi toshkent 2022 reja

5. Асосий воситалар ҳаракати билан боғлиқ муомалалар аудити.

• Аудитор асосий воситалар ҳисобдан чиқарилишини текшириш чоғида ҳисобдан чиқарилиш сабабини, муомаланинг мақсадга мувофиқлигини ва қонунийлигини аниқлайди.
• ҚҚС = 100000 х 20 : 120 = 16667 сўм:
• Дебет 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 16667 сўм,
• Кредит 6410-«Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар» - 16667 сўм;
• - Асосий воситани сотишдан фойда олинди (500000 -400000 - 16667) = 83333 сўм:
• Дебет 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 83333 сўм,
• Кредит 9310-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетишидан фойда» - 83333 сўм.
• Аудиторлик текшируви жараёнида тўлиқ амортизация қилинган асосий воситаларни бепул беришдан кўрилган зарарлар мазкур асосий воситаларнинг бошланғич (тиклаш) қиймати ҳамда берилган ойдан олдинги ойнинг 1-санасига ҳисоблаб ёзилган ва бераётган тараф томонидан тўланадиган ҚҚС суммасига кўпайтирилган эскириш ўртасидаги фарқ сифатида аниқланади.
• Бошланғич қиймати 932000 сўм бўлган компьютер бошқа корхонага бепул берилган, эскириш суммаси - 400000 сўм.
• Асосий воситани бепул беришдан кўрилган зарар суммаси қуйидагига тенг: 932000 - 400000 = 532000 сўм. Ушбу муомалаларга қуйидагича проводка берилади:
• - баланс қиймати ҳисобдан чиқарилди:
• Дебет 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 932000 сўм,
• Кредит 0150-«Компьютер жиҳозлари ва ҳисоблаш техникаси» - 932000 сўм;
• - эскириш қиймати ҳисобдан чиқарилди:
• Дебет 0250-«Компьютер жиҳозлари ва ҳисоблаш техникасининг эскириши - 400000 сўм,
• Кредит 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 400000 сўм;
• - Компьютерни бепул беришдан зарар кўрилди (932000- 400000) = 532000 сўм:
• Дебет 9430-«Бошқа операцион харажатлар» - 532000 сўм,
• Кредит 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 532000 сўм.

• Аудитор томонидан мол-мулкни бепул беришдан кўрилган зарарлар тескари ҳисоблаш йўли билан бераётган корхонада солиққа тортиладиган базага киритилиши текширилади.
• Асосий воситалар бошқа корхонанинг устав капиталига бадал сифатида киритилиши мумкин.
• Корхона бошқа корхонанинг устав капиталига бошланғич қиймати 520000 сўм бўлган, 700000 сўм шартнома баҳосига эга бўлган ҳамда эскириш 208000 сўм бўлган компьютерни улуш сифатида киритди. Ушбу муомалаларга қуйидагича проводкалар берилганлиги текширилади:
• Бошланғич қийматни ҳисобдан чиқариш:
• Дебет 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 520000 сўм,
• Кредит 0150-«Компьютер жиҳозлари ва ҳисоблаш техникаси» - 520000 сўм;
• - эскириш қиймати ҳисобдан чиқарилди:
• Дебет 0250-«Компьютер жиҳозлари ва ҳисоблаш техникасининг эскириши 208000 сўм,
• Кредит 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 208000 сўм;
• - шартномавий бозор баҳоси бўйича узоқ муддатли инвестициялар:
• Дебет 0620-0690-«Узоқ муддатли инвестициялар» - 700000 сўм,
• Кредит 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 700000 сўм.
• Ҳисобланган ҚҚС суммаси 64667 (388000 х 20 : 120):
• Дебет 9210-«Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши» - 64667 сўм,
• Кредит 6410-«Бю.джетга тўловлар бўйича қарзлар» - 64667 сўм.
• Шартнома қийматининг баланс қийматидан ошиб кетишининг акс эпирилиши:
• Дебет 9210-«Асосий воситаларнинг бошқача чиқиб кетиши» - 323333 сўм,
• Кредит 8520-«Резерв капитали» - 323333 сўм.
• Устав каиитшшга бадал киритишда шартнома қийматининг баланс қийматидан ошиб кетиши корхона даромади бўлиб ҳисобланмайди ва солиққа тортилмайди.

•