Mavzu: Talabalar bilimini nazorat qilish va ularni takomillashtirish

Uy vazifasini tekshirish, test(sinov) va kompyutarda diktant.
Tekshirish - nazoratning tarkibiy qismi bo‘lib, uning asosiy didaktik vazifasi o'qituvchi va o‘quvchi-talabalar o ‘rtasida teskari aloqani ta’minlash, pedagog tomonidan o‘quv materialini o‘zlashtirish haqida ob’ektiv axborot olinishi, bilimlardagi kamchilik va nuqsonlami o‘z vaqtida aniqlashni ta’minlashdir. Tekshirishning maqsadi nafaqat o‘quvchi-talabaning bilim darajasi, sifati balki, uning o‘quv mehnati hajmini ham aniqlash dan iborat.
Uy vazifalarini tekshirish- o‘quvchi (talabala)ning o‘zlashtirishini nazorat qilish uchun ular tomonidan uyga berilgan vazifalaming bajarilishini tekshirish katta ahamiyatga ega. Uy vazifalarini tekshirish o‘qituvchiga o‘quvchi talabalaming o‘quv faoliyatiga bo'lgan munosabati, o‘rganilgan materialni qanchalik egallaganligi va uy vazifalarini bajarishdagi mustaqillik darajasini aniqlashga imkon beradi. Reyting nazoratda o‘quvchi-talabalaming o‘quv faoliyatini nazorat qilishning test metodidan ham samarali foydalanilmoqda. Test so‘rovidan nafaqat o‘quvchi-(talabala)ning bilim, ko‘nikma va malakalari darajasini aniqlash, balki 1993-yildan boshlab O‘zbekiston Respublikasida abituriyentlami oliy o‘quv yurtlariga tanlov asosida qabul qilish jarayonida ham samarali foydalanib kelinmoqda.

Reyting tizimi yana bir qator afzalliklarga ega. Masalan:

- baholash tizimi imkoniyatlarini kengaytirish;
- o‘quvchi-talaba bilimini ob’ektiv aniqlash;
- talimni standartlashtirish imkoniyatini ta’minlash;

- DTSda ko‘zda tutilib, o‘quv dasturiga kirgan majburiy-ixtiyoriy bilimning to'la o‘zlashtirilishini ta’minlash;

- о‘quvchilar(talaba)da mustaqil bilim olish, erkin fikr yuritish ko'nikmalarini shakllantirish;
-o‘quvchi(talaba)larda bilimlami ixtiyoriy o‘zlashtirish, kamchiliklami bartaraf etish uchun mustaqil ishlash imkoniyati yaratiladi.
Test metodi - o'quvchi (talaba)lar tomonidan muayyan fan sohasi yoki faoliyat bo'yicha o'zlashtirilgan nazariy bilimlar darajasini aniqlashga xizmat qiladi. Test o'z mohiyatiga ko'ra quyidagi savollardan iborat:
1) ochiq turdagi savollar (o'quvchilarning erkin javob berishlari uchun imkon beruvchi savollar);
2) yopiq turdagi savollar (o'quvchilar “ha”, “yo‘q”, “qisman” yoki “ijobiy”, “qoniqarli”, “salbiy” va hokazo tarzdagi javob variantlarini tanlash orqali savollarga javob beradilar)
3) to‘g‘ri javob variantlari qayd etilgan savollar (o‘quvchi o‘z yondoshuvlariga ko‘ra to‘g‘ri deb topgan javob vanantini belgilaydilar).
Test sinovi hozirgi kunda takomillashgan metod hisoblanadi. Masalan, nemis olimi Linner “Test shaxsning turli holatlarini, shaxsiy xususiyat, imkoniyat va qobiliyatlarini aniqlovchi metoddir”, deb ta’nflaydi.
Test metodi chinakamiga pedagogik diagnostika metodi bo‘lib, u o‘quv jarayonining pirovard natijasini ob’ektiv aniqlab berishga qodir mezon hisoblanadi. U doimo tahlil asosiga qurilib, aynan, shu xususiyatiga ko‘ra, pedagogik jarayon natijalarining takomillashib bonshiga yordam beradi. Yuqorida bayon etilganidek, test ham baholash, ham pedagogik diagnostika hisoblanadi. O‘quvchi-talabalar bilimini bu usulda baholash chet davlatlarda 1930- yilda boshlangan bo'lib, keyingi vaqtlarda, mustaqillik yillarida u bizning ta’lim jarayonimizda ham keng qo‘llanilmoqda va hozirgi davrda o‘quvchi-talabalar bilimini baholashda asosiy mezon sifatida qaralmoqda, foydalanilmoqda.
Kompyuter orqali diktant yozishda o’quvchilarning diqqati aniqligi asosiy jihatlardan biri sanladi. Diqqatni bir nuqtaga qaratilgan holda ish olib borish ish sifatini 35%ga oshiradi. O’quvchi diktantni yozish mobaynida kompyuter klaviaturasidan foydalanishning qulay jihatlaridan asta sekin habardor bo’ladi va aynan diktant yozish mobaynida miyya impulaslari aynan kompyuter va fikr orasida harakatlanadi.

Nazorat savollari savollari:

1.Didaktika haqida ma’lumot bering.

2. Diagnostik usullar necha turga bo'linadi?
3.Test metodini Linner qanday ta’riflagan.
4.Yopiq turdagi savollarga asosan qay tarzda javob beriladi?
5.O‘zbekistonda Oliy o’quv yurtiga kirish imtihonlari qaysi yildan boshlab test ko’rinishida olinmoqda?
6.O’g’zaki so’rovning afzallik tomonlari haqida gapirib bering.
7.Kompyuter orqali diktant yozishning qulayliklarini yoriting.