Mavzu: Talab va taklif elastikligi körsatkichlarining bozor holati tahlilidagi örni. Reja: Kirish

Q 1 Q

2.8-rasm. Soliq yukini ishlab chiqaruvchi va iste′molchi o`rtasida taqsimlanishi

Talab elastikligi qancha yuqori bo`lsa (E<sub>D</sub>>1), uning chizig`i shuncha yotiq bo`ladi va soliqning katta qismi ishlab chiqaruvchilar zimmasiga tushadi (2.9-rasm).

2.9-rasm. Talab elastik bo`lganda soliq yukining taqsimlanishi Yuqoridagi rasmdan ma′lumki, ishlab chiqaruvchi to`laydigan soliqni ko`rsatuvchi P<sub>2</sub>MBP<sub>0</sub> to`rtburchak yuzasi iste′molchi to`laydigan soliqni ifodalovchi P<sub>0</sub>BE<sub>1</sub>P<sub>1</sub> to`rtburchak yuzidan katta. Chunki, talab elastikligi yuqori bo`lganda (E<sub>D</sub>>1) soliq kiritilishi tufayli narx oshganda, iste′molchilar bunga talabni qisqartirish bilan javob qaytaradilar. Buning natijasida sotuvchilar daromadi sezilarli darajada pasayib kertishi mumkin. Shu sababli sotuvchilar soliq yukining katta qismini o`z zimmalariga olish orqali talab qisqarishini kamaytirishga urinadilar. ¹³
Talab qancha noelastik bo`lsa (E<sub>D</sub><1) uning chizig`i shuncha tik va soliqning ko`p qismi iste′molchilar zimmasiga tushadi (2.10-rasm).

Q₁ Q

2.10-rasm. Taklif elastik bo`lmaganda soliqning taqsimlanishi

Bu yerda, P₀BE₁P₁ to`rtburchak yuzi P<sub>2</sub>MBP<sub>0</sub> to`rtburchak yuzidan katta. Noelastik talabda iste′molchilar narx oshishiga qaramay birlamchi zaruriy ehtiyoj tovarlariga talabni qisqartira olmaydi yoki juda kam qisqartiradi. Soliqni taqsimlanishini taklif chizig`iga nisbatan qaraganda buning teskarisini ko`ramiz. Taklif elastik bo`lganda, soliqning katta qismini to`lash iste′molchilar zimmasiga tushadi (2.11-rasm).

Q1 Q