Mavzu: Tadqiqot natijalarining iqtisodiy samaradorligini baholash Bajardi

Ilmiy tadiqiqotlar iqtisodiy samaradorligini hisoblash
Ilmiy tadqiqotlar samaradorligi - ilmiy ijod bilan shug’ullanish va kishilik jamiyati farovonligini oshirishga yo’naltirilgan ilmiy-texnikaviy mahsulot (ITM) yaratish strategiyasi va taktikasining asosi.
Ilmiy tadqiqotlar iqtisodiy samarasini hisoblash ularni amalga oshirish bosqichlariga muvofiq amalga oshiriladi. Shu munosabat bilan mo’ljal, kutilayotgan va haqiqiy iqtisodiy samaradorlik bir-biridan farklanadi. Mo’ljal iqtisodiy samara ilmiy tadqiqot ishini asoslashda va uni ish rejasiga kiritishda belgilanadi. Mazkur holda hisob-kitoblar taxminan, bashoratlanayotgan joriy etish ko’lamini hisobga olgan holda yiriklashtirilgan ko’rsatkichlar bo’yicha olib boriladi.
Kutilayotgan iqtisodiy samaradorlik ilmiy tadqiqotlar bajarilish jarayonida hisob-kitob qilinadi. U ilmiy mahsulot ishlab chiqarishga joriy etiladigan muayyan yilga bashorat qilinadi. Kutilayotgan samaradorlik mo’ljaldagidan ko’ra ancha aniq mezon hisoblanadi.
Haqiqiy iqtisodiyot samaradorlik ilmiy mahsulot ishlab chiqarishga joriy etilgandan so’ng belgilanadi, hisob-kitob ilmiy tadqiqotlar va joriy etish uchun amalda ketgan xarajatlar bo’yicha olib boriladi. Bunda haqiqiy samara ko’pincha kutilayotgandan kam bo’ladi. U iqtisodiy samaradorlikning eng ishonchli mezoni hisoblanadi.
Kutilayotgan yoki haqiqiy iqtisodiy samaradorlik quyidagi tenglama bo’yicha aniqlanadi
CqXq½2-Xq½1 ( 10.01)
bunda Xq½1 va Xq½2 - oldingi (tayanch variant) ga va yangi variant (ilmiy tadqiqotlar natijalari asosi) ga muvofiq qilingan xarajatlar quyidagicha hisoblanadi:

XqxqTQYeMK (10.02)

bunda T - mahsulot birligi tannarxi, so’m: k - ITM yaratishga
qo’yilgan kapital mablag’ so’m: Yem - iqtisodiy samaradorlik me’yoriy koeffisenti (Yen q 0,15).
Ilmiy-tadqiqot iqtisodiy samaradorligini hisolash metodikasi ishlarda keltirilgan.
Ishlab chiqarishga yakunlangan ilmiy-tadqiqotlarni joriy etish ITI ning yakuniy bosqichi hisoblanadi. Joriy etish jarayonini jadallashtirish uchup ilmiy-tadqiqot tashkilotlari loyihalovchilar bilan birlashib texnoparklar, texnopolislar tashkil etadi. Ilmiy tadqiqotlarning natijalarini joriy etish baholashnipg asosiy mezoni bo’lib, haqiqatdagi iqtisodiy samaradorlik hisoblanadi.