Mavzu: Tadbirkorlikni tashkil etishda ijtimoiy hamkorlikni rivojlantirishning me’yoriy huquqiy asoslari

2. Tadbirkorlikni tashkil etishda ijtimoiy hamkorlikni rivojlantirish me’yoriy huquqiy asoslari
Mamlakatimiz rahbari Shavkar Mirziyoev tomonidan imzolangan “Tadbirkorlik faoliyatining jadal rivojlanishini ta’minlashga, xususiy mulkni har tomonlama himoya qilishga va ishbilarmonlik muhitini sifat jihatdan yaxshilashga doir qo‘shimcha chora tadbirlar to‘g‘risida” gi farmon ham bejiz emas , ushbu qaror respublikamiz rahbariyati tomonidan mazkur sohani rivojlantirishga qaratilayotgan jiddiy e’tibordan dalolat berib turibdi. Jumladan, qisqa muddat ichida mamlakatimizda ishbilarmolik muhitini yaxshilashga va tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab quvvatlashga yo‘lantirilgan O‘zbekiston Respublikasining uchta qonuni, Prizidentimizning 20 dan ortiq farmoni va 25 ta qarori qabul qilindi, 2017- 2021- yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini “Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili” da amalga oshirishga oid Davlat dasturi doirasida ishbilarmonlik muhitini takomillashtirish va tadbirkorlikni qo‘llab quvvatlashga oid 60 dan ortiq chora tadbirlar amalga oshirildi.
Tadbirkorlik sub’ektlari tomonidan asosan quydagi masalalar ko‘tarilmoqda: - Yirik biznes uchun bizdagi mavjud soliq tizimi hamda soliq ma’murchiligi murakkab hisoblanadi. Kichik va yirik biznes sub’ektlari o‘rtasida soliq yukining keskin tabaqalanishi kichik korxonlar faoliyatini kengaytirish va ularning yirik korxonalar toifasiga o‘tishini ta’minlamaydi. Ayni vaqtda yirik korxonalar tomonidan to‘lanadigan soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar jahon mamlakatlarining ko‘rsatkichlaridan uch-to‘rt marotaba yuqori bo‘lganligi atijada kichik korxonalar yirik korxonalar toifasiga o‘tib ketmaslik uchun rivojlanishning muayyan bosqichida sun’iy ravishda bo‘linishni afzal ko‘radi.
- Tadbirkorlik faoliyati sohasi eskirgan va zamon talablariga mutlaqo javob bermaydigan litsenziyalar va ruxsat etuvchi tartibotlar haligacha saqlanib qolmoqda. Ya’ni, 58 turdagi litsenziya va 196 turdagi ruxsat etuvchi hujjatlar bu rivojlanayotgan iqtisodiyot uchun juda ham ko‘pdir. Davlat xizmatlarining ko‘pchiligi o‘z mohiyatiga ko‘ra ruxsat etish toifasiga mansub.
- Tadbirkorlar nazorat qiluvchi idoralar tomonidan ularning faoliyatiga asossiz aralashayotganligini ta’kidlashmoqda. Masalan, birgina joriy yilning birinchi yarmidan 75 ta noqonuniy tekshiruvlar o‘tkazilganligi va 921 ta holatda tekshiruvlar o‘tkazish tartiblarining buzilganlagi aniqlanadi. Bundan tashqari davlatning anchagina nazorat funksiyalari (35 ta nazorat qiluvchi organ) saqlanib qolmoqda va ularning ba’zilari bir- birini takrorlaydi yoki umuman davlat nazoratiga taalluqli emas.
- Ayrim yuqori likvidli resurslarni davlat tomonidan taqsimlash funksiyalari saqlanib qolganligi uchun tadbirkorlarning moddiy – xomashyo resurslarining ayrim turlaridan foydalanish imkoniyatlari cheklgan. Asosan tovar- xomashyo resurslarini sotishda bozor mexanizmlari va birjalarning imkoniyatlaridan to‘laqonli foydalanilmayapti.
- Biznesni tashkil etish uchun yer uchastkalari berilishida oshkoralik ta’minlanmayapti va bu masalada bir-biridan farq qiluvchi bir nechta tartiblar mavjud. Shu sababli tadbirkorlar o‘z faoliyatining dastlabki bosqichlaridayoq haqiqiy amaldorlik byurokratiyasi bilan to‘qnash kelmoqdalar.
- Tadbirkorlarning bank - moliya muassasalari va bozor infratuzilmasining boshqa sub’ektlari bilan o‘zaro hamkorligi har doim ham bozor tamoyillariga muvofiq emas. Banklar ko‘pincha biznes sub’ektlariga hamkor sifatida munosabatda bo‘lishmaydi.
- Ko‘pincha raqobat muhiti tadbirkorlar tomonidan emas, balki davlatning iqtisodiyotdagi ortiqcha ishtiroki tufayli buzilmoqda. Davlat xususiy sheriklik mexanizmlarining joriy etilishiga yetarlicha e’tibor berilmayapti.