Mavzu: Tadbirkorlik xarajatlari

Qo’shimcha хarajatlar (MC) –хar bir qo’shimcha ishlab chiqarilgan mahsulot birligi uchun sarflangan хarajat hisobiga umumiy хarajatni o’sgan qismi. Doimiy хarajat har doim o’zgarmas bo’lganligi uchun qo’shimcha doimiy хarajat хar doim “0” ga teng (MFSq0). SHuning uchun ham qo’shimcha xarajat –xar doim qo’shimcha o’zgaruvchan xarajatdan iborat bo’ladi.

Yuqoridagi aytilgan fikrlarni aniqroq tushunish uchun quyidagi jadvalga murojaat etamiz.

Doimiy (FC), o'zgaruvchi (VC) va yalpi (TC) xarajatlarning grafikdagi ifodasini 4-chizma orqali ko'rishimiz mumkin.

С
ТС

VC

FC



4-chizma. Doimiy, o'zgaruvchi va umumiy (yalpi) xarajatlarning grafikdagi tasviri
Maxsulot birligini ishlab chiqarishga qilinadigan sarf-xarajatlarni xisoblash uchun o'rtacha umumiy, o'rtacha doimiy va o'rtacha o'zgaruvchi xarajatlar tushunchalaridan foydalaniladi. O'rtacha umumiy xarajatlar yalpi (umumiy) xarajatlarning ishlab chiqarilgan maxsulot miqdori nisbatiga teng:

bu yerda:

AC - o'rtacha umumiy xarajatlar;

TC - yalpi (umumiy) xarajatlar;

Q - ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori.

FC-doimiy xarajat