Mavzu: Tadbirkorlik faoliyati, uning asosiy belgilari va tadbirkorlik faoliyati shakillari



Download 1,77 Mb.
bet8/10
Sana03.01.2022
Hajmi1,77 Mb.
#313937
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Odilov Khumoyun. Refresh.

Ma’sulyati cheklanmagan jamiyati – shunday korxonalar hisoblanadiki, ularning kapitali sheriklar hisoblanadi. Ularning korxona ochilish paytida, ya’ni unga dastavval qo’ygan mablag’i ustav kapitali deyiladi. To’g’ri ular kapitalni sheriklik asosida to’plashadi, lekin ularning mavqelari teng bo’lmaydi, buning sababi ular dastavval ular har xil miqdordagi kapitallarni sarmoya qilganligidir. Sheriklar ikki xil toifaga ajratiladi.

Birinchisi – to’la huquqli sheriklar. Bular firmaning javobgarligi o’z zimmasiga oladilar, zararni birgalikda ko’taradilar, olingan foydani esa qo’ygan kapitalining miqdoriga qarab bo’lishib oladilar. Ikkinchisi, cheklangan huquqli sheriklar. Bular boshqa sheriklar majburiyatini zimmasiga ololmaydilar, boshqalar to’laydigan zararni to’lamaydilar, lekin qo’ugan kapitalining miqdoriga qarab foydaning bir ulushini oladilar.

Ma’sulyati cheklanmagan firmalarning maxsus turi bu koperativlardir. Bular ham sheriklar mulkiga tayanadi, risk taqsimlanganda foyda-yu zarar birga baham ko’riladi. Biroq kooperativga a’zo bo’lish uchun unga mulk berish kifoya qilmaydi, chunki bundan tashqari kooperativda ishlash ham zarur.

Ma’sulyati cheklangan firmalar. Bular ham sheriklar kapitaliga asoslangan va foydasi sheriklar o’rtasida taqsimlanadigan firmalar. Bunday firmalar nomida “Limited” degan so’z bo’ladi va bu uning javobgarligi cheklanganligini bildiradi. Cheklanish shundan iborat bo’ladiki, firmalar majburiyatlariga o’zining ustav kapitali chegarasida javob beradi. Masalan, firma 10 million dollar qarz bo’lsayu,uning ustav kapitali 8 million dollar bo’lsa, qarzlarning bundan ortiq qismini to’lay olmaydi.

Ma’sulyati cheklanganligi aytilgan firmalarning ko’plab ochilishiga olib keladi, ularga pul qo’ygan sheriklar safini kengaytirib yuboradi. Aksionerlik jamiyati ma’sulyati cheklangan firmalarning eng ko’p tarqalgan shakli, bu aksionerlar ( hissadorlar) jamiyati hisoblanadi. Bular ko’p joyda korporatsiya, deb yuritiladi. Muayyan korxona aksiya chiqarib uni sotadi. Aksiya – korxona nomidan chiqarilgan qimmatli qog’oz, uning necha pulligi yozib qo’yilgan bo’ladi. Aksiyani sotib olganlar aksionerlar, ya’ni aksiya egalari, deb ataladi. Aksiya sotishdan tushgan pul korxonaning kapitalini hosil qiladi. Aksiya egalari uning miqdoriga qarab topilgan foydaning bir qismini dividend (ulush) sifatida oladilar. Aksionerlar korxona egalari hisoblanadi, lekin ulaning maqomi bir xil emas. Aksiyalarning katta qismining egalari yirik aksionerlar bo’lib, kichik aksiya egalari mayda aksionerlar hisoblanadi.

A ksionerlik jamiyati ham sherikchilikka asoslanadi. Bu yerda kapital sheriklarning yig’ma puli, sheriklar foyda va zararni o’rtada taqsimlashadi, tadbirkorlik riski ham ular o’rtasida taqsimlanadi. Biroq bu yerda sheriklar g’oyat ko’pchilik, ulardan buur katta mulkdor bo’lsa, boshqasi arzimas kichik mullk egasi bo’ladi.




Download 1,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish