Vasiliy Aleksandrovich Suxomlinskiy o’zining “Yuragimni bolalarga
beraman” nomli kitobida bolalarga tabiatni bilishni tabiatning o’zida o’rgatishni,
ularda hissiyot va xayolotni rivojlantirishni taklif qildi. U o’qituvchi bolalarning ruhiy
dunyosini bilishi, ularning aqliy rivojlanishi, bilim olishga qiziqishlariga har jihatdan
yordam berishi kerak, deb hisobladi. Suxomlinskiy tafakkurni rivojlantiruvchi
birinchi darsni tabiat quchog’ida o’tkazilishini tavsiya qildi.
U bolalarni maktabda olti yoshdan boshlab o’qitish tarafdori edi. Uning
bolalarni o’qitishga tayyorlashda oila bilan maktabning aloqasiga moslab ishlab
chiqqan tizimi hozirgi zamon peda-gogikasining ham yutug’idir.
1969- yilda tabiatshunoslik 2- va 3- sinflarda mustaqil predmet sifatida o’qitila
boshlandi va faqat 1- sinfda tabiatshunoslik materialidan o’qish va nutqni
rivojlantirish darslarida foydalanildi.
Umumta'lim va hunar maktablarini isloh qilishning asosiy yo’nalishlari
munosabati bilan tabiatshunoslikni o’qitish masalalari yangicha hal qilindi.
1986- yildan e'tiboran bolalar 6 yoshdan boshlab o’qitila boshlandi, maktabda
o’qitish muddati esa 11 yilgacha uzaytirildi. Bu isloh 1-2- sinflarda “Atrof olam bilan
tanishtirish” nomli yangi o’quv predmetini o’qitish imkoniyatini berdi, u 3 – 4 -
sinflarda “Tabiatshunoslik” fani sifatida o’tila boshlandi.
1- va 2- sinf kursining mazmuni “Bizning uy va jonajon tabiat”, “Bizning
maktab va jonajon tabiat”, “Jonajon mam-lakat” mavzularida ochib beriladi. Bu
mavzular asta-sekin yaqindan uzoqqa borish bilan atrofimizdagi olam to’g’risidagi
tasavvurlarni to’plash, boyitish va tizimlashtirishga imkon beradi.
“Atrof olam bilan tanishtirish” predmeti boshlang’ich maktabning boshqa
predmetlari bilan chambarchas bog’liqdir. Tabiat va jamiyat hayotini, odamlar
mehnatini kuzatish ona tili, mehnat ta'limi, tasviriy faoliyat, matematika kabi
predmetlarning o’quv materialini yaxshiroq tushunib olishga yordam beradi. Bu
dasrlarda, atrof olam bilan tanishtirish bo’yicha mashg’ulotlarda tabiat to’g’risida
o’quvchilar oladigan tasavvurlar kengaytiriladi va boyitiladi.
“Atrofimizdagi olam bilan tanishtirish” kursining davomi hisoblangan
“Tabiatshunoslik” o’z ichiga tabiat fanlarining turli sohalarini qamrab oladi. 3 – 4-
sinflarda tabiatshunoslikni o’iganish jonsiz tabiat bilan jonli tabiat bir butunlikni
tashkil qilishi, shuning uchun ham ular o’zaro uzviy bog’liq ekanligi to’g’risidagi
tasavvur va tushunchalarni izchillik bilan rivojlantirishni nazarda tutadi.
Ushbu qabul qilingan dasturlar va islohotlar qayd etib o’tilganidek,
respublikamiz mustaqillikka erishgan dastlabki yillargacha amalda bo’ldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |