Mavzu: Tabiatshunoslikni o‘qitish jarayonida boshlang’ich sinf o‘quvchilarining ilmiy dunyoqarashni shakllantirish. Tabiatshunoslik darslarida o‘quvchilarning ekologik madaniyatini shakllantirish

1-AMALIY MASHG‘ULOT
MAVZU: Tabiatshunoslikni o‘qitish jarayonida boshlang’ich sinf o‘quvchilarining ilmiy dunyoqarashni shakllantirish. Tabiatshunoslik darslarida o‘quvchilarning ekologik madaniyatini shakllantirish. Atrofimizdagi olam, tabiatshunoslik darslarida kuzatish orqali yangi bilim va tushunchalarni shakllantirish.


Reja:
1. Ekologik madaniyat tushunchasini shakllantirish. Tabiat hodisalarining o‘zaro bog‘liqligi.
2.Vatanparvarlik va baynalminalchilikni tarbiyalash. Tabiatga muhabbat va uni asrash hamda muhofaza qilishga intilishni tarbiyalash.
3. Atrofimizdagi olam darslarida kuzatish orqali yangi bilim va tushunchalarni shakllantirish. Tabiatshunoslik darslarida kuzatish orqali yangi bilim va tushunchalarni shakllantirish.
4.Kuzatishlar kundaligi va tabiat hamda mehnat kalendari. O‘quvchilar bilimini tekshirishdagi umummetodik talablar.
Atrofimizdagi olam, Tabiatshunoslik darslarida kuzatish orqali yangi bilim va tushunchalarni shakllantirish. Ekologik madaniyatini shakllantirishda o‘qituvchining kuzatishga yo‘naltirilgan topshiriqlar.Tabiatshunoslik darslarida ekologik madaniyatni mavzular orqali mustahkamlash. Tabiatshunoslik darslarida eklogiya haqida ma’lumot berish. Ekologik madaniyatni shakllantirish orqali o‘quvchilarni atrof-muhit bilan tanishtirish, atrof-muhit haqida ma’lumot berish, atrof-muhit nuhofazasini o‘rgatish, atrof-muhitga bo‘lgan mas’uliyatini oshirish.


Kerakli asbob va materiallar: Darslik va o‘quv qo‘llanmalar, ma’ruza matni, daftar, ruchka, qalam, o‘chirg‘ich, xarita, boshlang‘ich sinf darsliklari, videoproektor, monitor, ko‘rgazmalar.


Nazariy tushuncha
Yurtboshimiz inson ma'naviyatining yuksalishida ona tabiat, unga mehrli munosabatda bo‘lish, go‘zallikdan zavqlanish hissi katta ahamiyatga egaligini alohida ta’kidlaydi:
Tabiatga yaqinlik, jonajon o‘lkaning benihoya go‘zalliklaridan bahramand bo‘lish ma'naviyatga oziq beradi, kuchaytiradi.
Tabiatni asrash, ekologik madaniyat oddiy ko‘nikmalarni egallashdan boshlanadi. Ko‘chada ketayotganda konfet qog‘ozini yoki pista po‘chog‘ini maxsus qutiga emas, duch kelgan joyga tashlasak, yo‘lakdan yurmay, maysalar ustidan bosib o‘tsak, ariqlarga axlat ag‘darsak, bularning hammasi bizning madaniyatsizligimiz, shafqatsizligimiz, farosatsizligimizdan darak beradi.
"Ekologik madaniyat" degan tushuncha zamirida ayni shu holatlar oqibatini anglash, tabiat va jamiyat qonunlariga mos ravishda hayot kechirish talablari mujassamdir. Ekologik madaniyat ham umuminsoniy madaniyatning ajralmas qismi, uning muhim ko‘rsatkichi hisoblanadi. Usiz insonni to‘la ma'noda madaniyatli, ma'naviyatli deb bo‘lmaydi.
Ekologiya yunoncha so‘z bo‘lib "oykos"-uy, "logos"-fan so‘zlari qo‘shilmasidan yasalgan. Ya'ni ekologiya-"tabiat uyi" bo‘lmish borliqda yashayotgan tirik jonzotlarni o‘rganuvchi ilm sohasidir. Garchi,"ekologik madaniyat" iborasi kеyingi davrlarda urfga kirgan bo‘lsada, odamzot juda qadim zamonlardan boshlab tabiatni asrash, unga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish. Agar qadimiy diniy qarashlar tarixiga nazar tashlasak, ularda tabiat unsurlarining hayvon va boshqa jonivorlarning muqaddaslashtirilgani, hatto ularga sig‘inilganiga guvoh bo‘lamiz. Undan keyingi davrlarda ham xalqimizning ona tabiatga bo‘lgan mehri ortsa ortganki, aslo kamaygan emas.
Payg‘ambarimizdan (s.a.v) kelgan hadisi shariflarning birida esa,"Ertaga qiyomat degan kun ham daraxt ekingizlar!" deyiladi. Bu hadisda mujassam etilgan ma'no naqadar ezgu! Unda ertangi kunga ishonch bilan qarashga chaqiriq ham, badbinlik, tarkidunyochilikka berilmaslikka da'vat ham, tabiatni doimiy boyitib borishga undov ham birdek yangramoqda. Buning barchasi xalqimizning qadim o‘tmishidan o‘ziga xos ekologik tafakkur va madaniyat sohibi bo‘lganini ko‘rsatadi.
Ekologik madaniyatni qator omillar asosida shakllantirish. Tabiatga muhabbat u haqidagi bilim va tasavvurlar, ekologik tarbiya, an'ana va qadriyatlar, ekologik targ‘ibot ishlar shular jumlasidandir.
Tabiatshunoslikni o‘rganish jarayonida o‘quvchilarda o‘simlik va hayvonot dunyosi to‘g‘risida moddiy tushunchalarni shakllantirib borishga, amaliy ishlarni bajarish, tajriba, kuzatishlar, sayyohatlar o‘tkazish jarayonida ularni yana ham oydinlashtirishga erishiladi.
«Tabiatda suv» mavzusi orqali, o‘quvchilar suvning bir holatidan ikkinchi holatga o‘tishini, bu haroratning ta’siri ekanligini aks ettiruvchi tajriba orqali tabiat uzluksiz harakat va o‘zgarishda, yangilanishda ekanligiga ishonch hosil qiladilar.