Mavzu: Tabiatshunoslik o‘qitish metodikasi-pedagogik fan sifatida. Reja

Mavzu: Tabiatshunoslik o‘qitish metodikasi-pedagogik fan sifatida.
Reja
1.Tabiatshunoslik o’qitish metokasi fanining maqsadi va vazifalari.
2. Tabiatshunoslikni o’qitishning tadqiqot metodlari.
3. Tabiatshunoslik o’qitish metodikasi o’rganadigan va ishlab chiqadigan masalalar.
4. Tabiatshunoslikni o’qitish metodikasining boshqa fanlar bilan bog’liqligi.


Tayanch iboralar: “Tabiatshunoslik”, “Тabiatshunoslikni o’qitish metodikasi”, “pedagogik fan”, “tadqiqot metodlari”.
Metodika o‘qituvchinitabiatshunoslikni o‘qitishnazariyasibilan qurollantirib, o‘qitishmaxoratinioshiradi. Boshlangich sinf o‘qituvchilari uchun eng muximi tarbiyalovchi talim sistemasini tushinib olish, tabiatshunoslikni o‘qitish asoslarini, uning uchun xos bo‘lganshakl, metod va uslublarini, o‘quvchilarning bilish faoliyatlari garaxbarlik qilishni o‘rganib olishdir. Shunibilan - birga o‘quvchilar o‘z o‘lkasining tabiativa qishloq xo‘jaligi xususiyatlarini yaxshi bilgan bo‘lishi, o‘quvchilar bilan ish olib borishda foydalanib borishi kerak.
Tabiatshunoslikni o‘qitish metodikasi tabiatshunoslikni o‘qitishda bolalarni har tomonlama tarbiyalashning mazmuni va metodlarini ochib beruvchi pedagogik fandir.
Tabiatshunoslikni o‘qitish metodikasi qo‘yidagi qismlarni o‘z ichiga oladi:
1. Predmet mazmuni;
2. o‘qituvchi va o‘quvchilar faoliyatini;
3. predmetning o‘zini;
4. o‘qitish va o‘qishni;
5. bilim, o‘quv va ko‘nikmalarni egallab olishni.
Tabiatshunoslik metodikasining vazifalari qatoriga kiradiganlar:
1, o‘quv predmeti sifatida tabiatshunoslik mazmunini aniqlash,
2. o‘qiitishning metod va uslublarini tadqiq qilish.
3. Zarur o‘quv jihozlarini ishlab chiqish.
Tabiatshunoslik metodikasi ishlab chiqadigan masalalar doirasiga qo‘yidagilar kiradi:
1. o‘quv predmeti sifatida tabiatshunoslikning talim va tarbiyaviy ahamiyati;
2.Uning tarbiya sistemasidagi o‘rni;
3. o‘quv materialining mazmuni va uni taqsimlanish sistemasi;
4. o‘qitish metodlari va o‘quvchilarni tashkil etish shakllari;
5. o‘quv materialini, o‘quvchilarning o‘zlashtirish jarayoni va o‘qitish natijalarini xisobga olish;
6. Jihozlash va o‘quv qurollaridan foydalanish:
7. Darsdan va sinfdan tashqari ishlar;
8. o‘qitishning moddiy bazasi.
Tabiatshunoslik metodikasi pedagogikada qullanadigan tadqiqot metodlaridan foydalanadi. Tadqiqotchi-metodist maktabda tabiatshunoslikni o‘qitish jarayonini kuzatadi. Kuzatilgan faktilarni taxlil qiladi va taqqoslaydi, xodisalar o‘rtasidagi qonuniy boglanishlarni aniqlaydi, xulosa va umumlashtirishning to‘g‘riligini amalda tekshiradi endi buning natijasida tabiatshunoslikni o‘qitish tamoyilarini belgilaydi.
Tabiatshunoslikni o‘qitish metodikasi fiziologiya, anatomiya, gigiyena, botanika, zoologiya, geografiya, agrotexnika, meteorologiya, mantiq va psixologiya bilan chambarchas bogliqdir. Shaxsning kamol topishi va rivojlanishi uning ayrim ishlarini, munosabatini, xarakterini o‘z ichiga olgani faoliyat jarayonida boradi. Bufaoliyatturningo‘qish, mehnat, uyin, muloqotlariningdalillari (motivlari) aloxidaaxamiyatgaegadir. Muloqotdalillarixar qandaydarsningtarkibiy qismibo‘lishikerak. Unio‘qituvchi hisobgaolmasa, tabiatto‘grisidagibilimlarimkoniyatinipasaytiribyuboradi. Tabiat bilan to‘g‘ri tashkil qilingan muloqot kichik yoshdagi maktab o‘quvchilarida go‘zallikni his etishni boyitadi va chuqurlshtiradi, ularda o‘z xarakatinivaishini o‘zi baholay olish qobiliyati rivojlanadi, bunda xislatlar xulq-atvorning noo‘rini anglash atrofdagilarga nisbatan ma’sulliyat hamda burch tarbiyalash uchun zarur. Tabiat bilan muloqot jarayonida o‘rtoqlariga xurmat va mehr-muxabbatvujudgakeladi.
Tabiatshunoslik metodikasi o’rganadigan va ishlab chiqadigan masalalar doirasiga quyidagilar kiradi:

• 
  o’quv fani sifatida tabiatshunoslikning ta‘lim va tarbiyaviy ahamiyati, uning tarbiya tizimidagi o’rni;
  
• 
  o’quv materialiningshakl va mazmuni va uni taqsimlanish tizimi;
  
• 
  o’qitish shakl va metodlari, shuningdek, o’quvchilarni tashkil etish holati;
  
• 
  o’quv materialini, o’quvchilarning o’zlashtirish jarayoni va o’qitish natijalarini hisobga olish;
  
• 
  jihozlash va o’quv qurollaridan foydalanish;
  
• 
  darsdan va sinfdan tashqari ishlar, o’qitishning moddiy bazasi.
  
• 
  tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi tabiat hodisalarini o’zaro bog’lanishda varivojlanishini o’rganishga imkon beradi. Tabiatshunoslik metodikasi pedagogikada qo’llaniladigan tadqiqot metodlaridan foydalanadi. Tadqiqotchi-metodist maktabda tabiatshunoslikni o’qitish jarayonini kuzatadi, kuzatilgan jarayonlarni tahlil qiladi va taqqoslaydi, hodisalar o’rtasidagi qonuniy bog’lanishlarni aniqlaydi, xulosa va umumlashtirishning to’g’riligini amalda tekshiradi va buning natijasida tabiatshunoslikni o’qitish usul va uslublarini belgilaydi. Kuzatish va tajriba tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi sohasidagi eng muhim metodlardir.
  

Pedagogik fan sifatida tabiatshunoslik o’qitish metodikasi didaktika bilan chambarchas bog’langan. O’quv materialini tanlash va uni sinflar bo’yicha taqsimlashga bo’lgan talablar didaktika bilan izohlanadi, ular xususiy metodik masalalarni hal qilishda, o’qitish metodlarini tanlashda, shuningdek o’quvchilarning o’quv faoliyatlarini har xil ko’rinish va shakllarda tashkil qilishda ham yetakchidir. Metodik uslublarni faqat har bir o’quvchi psixologiyasini, yoshi va rivojlanish xususiyatlarini hisobga olgan holdagina to’g’ri tanlash mumkin.
Tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi shuningdek, fiziologiya, anatomiya, gigiyena, botanika, zoologiya, geografiya, agrotexnika, meteorologiya, mantiq va psixologiya kabi fanlar bilan chambarchas bog’langan. Shu fanlar bilan bo’ladigan aloqa o’qituvchining o’sha fanlar asoslarini egallagan bo’lishida, ularning eng muhimlarini ajrata olish, materiallarni o’quvchilarning yosh xususiyatlariga mos holda tushuntira olish o’quvlarida namoyon bo’ladi. Shaxsning kamol topishi va rivojlanishi uning ayrim ishlarni, munosabatni o’z ichiga olgan faoliyat jarayonida boradi. Bunda u yoki bu faoliyat turining - o’qish, mehnat, o’yin, muloqotlarning dalillari alohida ahamiyatga egadir. Muloqot dalillari har qanday darsning tarkibiiy qismi bo’lishi kerak. Uni o’qituvchi hisobga olmasa, tabiat to’g’risidagi bilimlar imkoniyatini pasaytirib yuboradi.