Mavzu. Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy asoslari. Reja

4-MAVZU. TABIATNI MUHOFAZA QILISHNING ILMIY ASOSLARI.
Reja:
1. Global va mintaqaviy ekologik muammolarning paydo bo'lishi.
2.Zamonamizning asosiy global va mintaqaviy muammolari.
3. Ekologik xavflar.
Tayanch so’zlar: Tuproqning degradatsiyasi, radioaktivlik bioxilma-xillik, radiatsiyaviy xavfsizlik.
Global va mintaqaviy ekologik muammolar paydo bo'lishi. Ekologik muammolar tobora kengayib bormoqda, ular universal va o'zaro bog'liqdir. Bu mamlakatlarning geografik joylashuvidan va ularning iqtisodiy rivojlanish darajasidan qat'i nazar umumiy takliflar va choralar ishlab chiqishni o'z ichiga oladi. Ammo dunyoning turli mamlakatlarida atrof-muhitni yaxshilash bo'yicha dasturlarni amalga oshirish uchun bir xil imkoniyatlar mavjud emas.
Dunyoda davom etayotgan globallashuv jarayonlari atrof-muhit muammolariga o'z izlarini qoldiradi. Sayyoramizning biosferasining degradatsiyasi nafaqat hozirgi vaqtda, balki jahon hamjihatligiga salbiy ta'sir qiladi, kelajak uchun ham xavfli.
Globallashuv - dunyodagi yagona global tizimga aylantirilgan jarayon. 1990-yillarda globallashuv masalasi juda dolzarb bo'lib qoldi, garchi bu jarayonning turli jihatlari olimlar tomonidan 1960-1970-yillardan boshlab jiddiy muhokama qilingan bo'lsa-da.
Jahon iqtisodiyotining globallashuvi - bu jahon maydonini yagona muhidga aylantirish, bu yerda axborot erkinliklari, tovarlar va xizmatlar bepul erkin harakatlanadigan, va ularning tashuvchilari harakatlanadigan, zamonaviy institutlarning rivojlanishini rag'batlantiruvchi va o'zaro ta'sir mexanizmlarini tuzatuvchi bir joydir.
Globallashuv yagona (universal) xalqaro iqtisodiy, huquqiy va madaniy-axborot maydonini shakllantirishni nazarda tutadi. Boshqa so'zlar bilan aytganda, globallashuv hodisasi faqat iqtisodiy asoslardan tashqariga chiqadi va ijtimoiy faoliyatning barcha asosiy sohalariga - siyosatga, mafkuraga, madaniyatga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Bu shubhasiz XXI asrning jahon iqtisodiyotida hal qiluvchi rol o'ynaydi va xalqaro iqtisodiy, ekologik va siyosiy munosabatlarning yangi tizimini shakllantirishga kuchli turtki beradi.
Globallashuv, chuqur iqtisodiy, texnologik va ijtimoiy o'zgarishlarga ega bo'lib, shubhasiz, global ekotizimga ta'sir qiladi. Bu umumiy xavfsizlikning odatiy muammosi. Hozirgacha rivojlangan davlatlarga atrof-muhitga etkazilgan umumiy zararni ayblashadi, garchi ular o'zlariga asosiy zarar etkazsa-da.
Ekotizimdan foydalanish bilan bog'liq kelajakdagi to'qnashuvlarning bir necha manbalari mavjud. Suv resurslari uchun kurash, keskin mintaqaviy to'qnashuvlarga sabab bo'lishi mumkin.