Мавзу: Ўта хавфли инфекциялар: бруцелёз, сибир яраси лаборатор ташхисоти

Бруцеллёз қўзғатувчилари
Бруцеллёз (қора оқсоқ) кенг тарқалган зооноз касаллик бўлиб, асосан ҳайвонлар касалланади. Касаллик кўпинча ҳайвонлар билан мулоқотда бўладиган одамлардагина учрайди. Шу жиҳатдан бруцеллёз касб касаллиги ҳисобланади. Бруцеллёзни Вrucella уруғига мансуб микроорганизмлар қўзғатади.
Одамларда бруцеллёзни, асосан, Br. melitensis, Br. bovis, Br. suis қўзғатади. Бруцеллалар 1 бўлим, 4 гуруҳга киритилган. Улар олти турга (жадвал), Br. melitensis, Br. abortus, Br. suis биоварларга бўлинади.
Морфологияси. Бруцеллалар майда, таёқчасимон, узунлиги 0,6–2,5 мкм, тухумсимон, кокксимон, диаметри 0,6–1,5 мкм бўлиб, алоҳида, жуфт-жуфт ёки гуруҳ-гуруҳ жойлашади. Қўй-эчки ва қорамолларда касаллик қўзғатувчиси – бруцеллалар, асосан, кокксимон, чўчқаларда эса таёқчасимон шаклга эга бўлади. Бруцеллёз қўзғатувчилари полиморф, шунинг учун улар морфологияси физик, кимёвий ва биологик омиллар таъсирида ўзгаради.
Бруцеллалар спорасиз, хивчинсиз, шу сабабли ҳаракатланмайди капсула ҳосил қилмайди, аммо айрим штаммлари маълум шароитларда нозиқ капсулада бўлади. Улар барча анилин бўёқлари билан яхши бўялади. Грам усули билан манфий бўялади
Ўсиши. Бруцеллалар – қатъий аэроб. Жуда секин (3–10 кунда, айрим ҳолларда 15 кунда, асосан 30 кунда) ўсади. Озиқ муҳитларга талабчан 37⁰ С температурада ва рН 6,8–7,4 бўлган озиқ муҳитларда, шунингдек, витаминлар қўшилган оддий озиқ муҳитларда, жигарли агар ва бульонда, зардоб-глюкозали агар, зардобли картошка сувидаги агар, қонли агар, триптоза-зардобли агар, 5% ли глицерин қўшилган муҳитларда яхши ўсади. Жигарли агарда юмалоқ, рангсиз, силлиқ, буртган, S-кўринишидаги колониялар, жигарли бульонда эса бир хил қуйқа, чўкмалар ҳосил қилади. Уларни 10–12 кунлик товуқ эмбрионининг сариқ халтачасида ҳам ўстириш мумкин.
Br.abortus нинг биринчи генерацияси 5–10% СО₂бўлган шароитда яхши ўсади, чунки у ўстирувчи омил бўлиб хизмат қилади. Бруцеллаларнинг соф культурасини ажратиб олиш учун электив озиқ муҳитга маълум бўёқлар, антибиотиклар, жумладан полимиксин-В қўшилади.