Mavzu: So'lak Bezlari tarkibiy shirasining ahamiyati

YO’G’ON ICHAKNING FAOLIYATI 

Yo’g’on ichakda proksimal (yuqori) qismida suv so’riladi, distal qismida axlat 

massasini shakllantirish va chiqarib yuborish vazifalari bajariladi. Oziqli moddalar 
juda kam so’riladi. Muhiti ishqoriy bo’ladi. Sekreti tarkibida 98,6% suv, 0,65% 
organik va 0,68% noorganik moddalar bor. Shuningdek, anchagina miqdorda 
ko’chgan epiteliy hujayralari, limfotsitlar va shilimshiqlar bor. Ozroq miqdorda 
fermentlardan peptidaza, lipaza, amilaza, ishqoriy fosfatazalar bor. Ular hazm 
bo’lmagan oz miqdordagi ovqat moddalarini hazm qilishda qatnashadi. 
Yo’g’on ichakda sodir bo’ladigan jarayonlarda ichak mikroflorasi ichak 
tayoqchasi va sut kislotali bijg’ish bakteriyalarining ahamiyati katga. 
Ichak mikroflorasidagi, u erda doimiy bo’ladigan ichak tayoqchalarining 
foydasi anchagina. Masalan: 
1. V guruhidagi vitamin K pantotenat kislota, amidnikotinat kislotlarni va 
laktoflavinlarni sintez qiladi. 
2.Kasal keltirib chiqaruvchi patogen mikroblarni yo’qotadi. 
Z. Ingichka ichakdan tushgan bir qancha fermentlarni faolsizlantiradi. 
Ichak mikroorganizmlarining salbiy tomoni ham bo’lib, chirish va bijg’ish 
jarayonlarini keltirib chiqaradi, zaharli modadlar bo’lmish indiol, skatol, fenollar 
hosil qilishi mumkin hamda ayrim hollarda kasalliklar kelib chiqishga sababchi 
bo’lishi mumkin. 
Ichakdagi sut kislotali bijg’ish bakteriyalari antiseptik, ya’ni kasal tarqatuvchi 
bakteriyalarga qiron keltiruvchi xossasi bo’lgan sut kislotani hosil qiladi. Yo’g’on 
ichakning motor funktsiyasi hazm qilishdan qolgan chiqindilarni ma’lum holatga 
keltirib, uni evakuatsiya qilishdan iborat. Yo’g’on ichak uchun qisqarishning alohida 
o’ziga xos turi bo’lib, u «massani qisqartirish» degan nom olgan. Massa peristaltikasi 
kamdan-kam, ya’ni bir kecha-kunduzda 34 marta paydo bo’ladi. 
Yo’g’on ichakda hosil bo’ladigan shilimshiq hazm bo’lmagan ovqat 
zarrachalarni bir-biriga yopishtiradi. Bundan tashqari, axlat tarkibiga ichakiing nobud 
bo’lgan hujayralari, o’t pigmentlari va ko’p miqdordagi (30-55%), bakteriyalar 
kiradi. Aniqlanishicha katta yoshdagi odamda bir kecha-kunduz ichida axlat 
massalari bilan taxminan 480 milliard bakteriyalar ajralar ekan. Ular ovqat hazm 
qilish jarayonida o’ldirilgan, chalajon bo’lgan, saprofit hamda kasal qo’zg’atuvchi 
bakteriyalardan iboratdir.