Mavzu: So'lak Bezlari tarkibiy shirasining ahamiyati

ICHAKLARDA OVQAT HAZM BO’LISHI 

Katta yoshdagi odamda bir kecha-kunduzda 2,3 litr ichak shirasi ajraladi. U 

ishqoriy muhitga ega. 
Uning tarkibida quruq qismida 1%i organik va 0,6%i noorganik moddalardir. 
Noorganik moddalar ichida KL, Sl, SL, NSO
3
lar anchagina miqdorda topiladi. 
Organik qismida fermentlar, nuklein kislotalar, mukoproteinlar, sut kislota, 
mochevinalar bor. 
Ichak shirasida anchagina fermentlar mavjud: Leytsin peptidlarni (oqsillarni) 
parchalaydi. Katepsin bu ferment ingichka va yo’g’on ichaklarning distal qismida 
ichak mikroflarasini vujudga keltiradi. Fosfolipaza fosfolipidlarni hazm qilishda 
qatnashadi. Lipaza 12 barmoq ichakda parchalanmagan yog’larni yog’ kislotasi va 
glitseringa aylantiradi. 
Karbogidrazalar (amilaza, maltoza, saxaroza, laktoza) polisaxaridlar va 
disaxaridlarni monosaxaridga aylantiradi. Enterokinaza ichak shirasidagi maxsus 
asosiy ferment hisoblanadi. 
Parchalangan oqsillar, yog’lar, karbonsuvlar va boshqalar polimerlar holidan 
monomerlar holiga, ya’ni oxirgi bo’lakchalarga, molekulalarga maydalanib, qonga 
mikroso’rg’ichlar yordamida o’tish bosqichi hisoblanadi. 
Mikroso’rg’ichlarning uzunligi 0,7515 mkm va eni 0,61 mkm gacha. Buni 
qarangki, har bir epitelial hujayrada 3'000 gacha mikroso’rg’ichlar topilgan. Bu 
ichakning so’rish yuzasini 1440 marta oshiradi. 
1 millimetr kvadrat joyda 40 tagacha mikroso’rg’ichlar bor. Ichak yuzasida juda 
ko’p burmachalar ham mavjud. Shu sababli, agarda ingichka ichak sathini yoyib 
yuborilsa, 200 metr kvadratdan oshib ketishi mumkin. Ovqat modadlari qonga juda 
sekinlik bilan so’rilsa ham, ushbu katta sath tufayli go’yo qonga tez so’rilgandek 
ko’rinadi. Shuni ham aytib o’tish lozimki, ovqat moddasining qonga so’rilish 
jarayoni nihoyatda murakkab va turli yo’llar orqali so’riladi. Shunday qilib ichak 
devori yordamidagi ovqat hazmining intensivligi (jadalligi) ko’pgina omillarga, ya’ni 
mikroso’rg’ichlar miqdoriga, ularning fermentlarni adsorblash xususiyatiga egaligiga, 
fermentlarning faolligiga va ularning tarkibiga, shuningdek gidroliz oraliq 
mahsulotlarining mikroso’rg’ichlariga tushish tezligiga bog’liq.