Mavzu: sochilish jarayonlarining tabiati

Yorug’likning optik jihatdan bir jinsli bo’lmagan
muhit orqali o’tishi.
Har qanday muhitda yorug’lik tarqalayotganda sochiladi. Bunga sabab elektronlarning majburiy tebranishlari tufayli paydo bo’ladigan ikkilamchi to’lqinlar yorug’lik to’lqini olib kelayotgan energiyaning bir qismini chetga sochib
yuboradi. Demak yorug’likning sochilishi uchun yorug’lik to’lqinining o’zgaruvchi maydoni ta’siri ostida tebrana oladigan elektronlar bo’lishi yetarlidir, bunday elektronlar esa har qanday muhitda yetarli miqdorda. Biroq shuni yodda tutish kerakki, bu ikkilamchi to’lqinlar o’zaro kogerent bo’ladi va demak, chetga sochib yuborilgan yorug’likning intinsivligini hisob qilishda ularning o’zaro interferensiyasini e’tiborga olish kerak.
Haqiqatdan ham agar muhit optik jihatdan bir jinsli bo’lsa, ya’ni uning sindirish ko’rsatkichi nuqtadan nuqtaga o’tilganda o’zgarmasa, u holda bir xil hajmda yorug’lik to’lqini bir xil elektr momentlari induksiyalaydi, bu momentlarning vaqt o’tishi bilan o’zgarishi oqibatida bir xil amplitudali ikkilamchi kogerent to’lqinlar chiqadi. Yassi monoxromatik to’lqinning bir jinsli muhitda tarqalish holi 1-rasmda ko’rsatilgan. AA' to’lqin frontida chiziqli o’lchamlari tushayotgan yorug’likning λ to’lqin uzunligiga nisbatan juda kichik bo’lgan V₁ hajm ajratamiz, biroq bu hajm ichida molekulalar juda ko’p bo’lib muhitni yaxlit muhit deb hisoblash mumkin. θ burchak bilan xarakterlanadigan yo’nalishda V₁ hajm ma’lum amplitudali va fazali ikkilamchi to’lqin chiqaradi. AA' to’lqin frontida hamisha boshqa bir V₂ hajm ajratish mumkinki, u ham o’sha yo’nalishda shunday amplitudali ikkilamchi to’lqin chiqaradi, biroq u to’lqin yo’l farqi tufayli kuzatish nuqtasiga V₁ dan chiqgan to’lqin fazasiga qarama-qarshi fazali bo’lib keladi. Ajratilgan hajm orasidagi l masofa
(1)