Mavzu: shaxs xarakterini anglatuvchi sifatlar leksik-semantik guruhlari magistrlik dissertatsiyasiga annotatsiya

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Har bir xalqning tili uning tarixiy taraqqiyotidagi eng noyob va mukammal boyligidir. Tilda xalqning taqdiri, yashash tarzi, ma`naviy boyligi aks etadi. Til millat ruhining betakror va hech zamonda xira tortmas ko`zgusidir. Har bir tilda shu til egasi bo`lgan millatning saviyasi, ruhiyati xarakteri yorqin ifodasini topadi. Shu sababli har bir xalq ona tilining sofligi, kamoloti va rivoji uchun tinmay qayg`uradi. Prezidentimiz bu borada shunday deydi: “Jamiki ezgu fazilatlar inson qalbiga, avvalo ona allasi, ona tilining betakror jozibasi bilan singadi…Ona tili bu millatning ruhidir. O`z tilini yo`qotgan har qanday millat, o`zligidan judo bo`lishi muqarrar”.

Hozirgi davr o`zbek tilshunosligi o`z tadqiqotchilaridan ko`pgina yangiliklarni, ilmiy izlanishlarni, zamon bilan hamnafas bo`lishi uchun ezgu ishlarni kutyapti. Bunga javoban o`zbek tilshunosligida aniqlangan shaxs xarakterini anglatuvchi sifatlar, undan amaliy foydalanish samaradorligini oshirish, qo`llanish doirasini kengaytirish muammolari bilan shug`ullanishga qiziqish kundan-kunga oshib boryapti.

Grammatikaning ajralmas bir qismi bo`lgan o`zbek tili morfologiyasida boshqa so`z turkumlari qatori shaxs xarakterini anglatuvchi sifatlar ham katta o`rin egallaydi. Shaxs xarakterini anglatuvchi sifatlar o`zbek tilida o`zining leksik-semantik grammatik xususiyatlariga ko`ra mustaqil so`z turkumi sifatida ajratilgan. Shaxs xarakterini anglatuvchi sifatlarning ko`p qirralari bo`yicha bir qator ishlar amalga oshirilgan. Ammo sifatning leksemalar xususiyatlari haqidagi fikrlarni yetarli deb bo`lmaydi. Qolaversa, shaxs xarakterini anglatuvchi sifatlarni tadqiq etishda zamonaviy tilshunoslikdagi eng ilg`or metodlardan, xususan, leksik-semantik, komponent tahlil, qiyosiy- statistik tahlil metodlaridan foydalanish oqsamoqda . Bu kabi holatlar mavzuning dolzarbligini belgilaydi.