Mavzu: sharq mutafakkirlarining matematikaga oid qarashlari

BOLALARGA MATEMATIKANI O’RGATISHGA OID QARASHLARI
E.Tixeeva
E.Tixeeva son-sanaqqa o'rgatishda o'n ichida sonash bir va ko'p tushunchasidan boshlab raqamlar bilan tanishtirishning soat bilan tanishmasalar echish kasrlar bilan tanishtirish kozda tutadi.Tixeeva sanamasdan sonlarni bir korishda ilib olish metodini tavsiya etadi,yangi monografik metod asosida 1915-yil Tixeeva ,,Bogshada san-sanoq kitobini yozadi .Uning qarashlari bir-biriga ziddir .Nazariyada bololarning tarraqqiyotiga aralashmaslik kerak desa amalda esa tarbiyashining oyin va mashqlarida rahbarlik rollarini qollab quvvatlaydi.Son haqidagi tushunsha tugma deb bololarni maxsus mashgulotlarda sanashga o'rgatishga yo'l-qo'ymaslik kerak ,deydi.Shuning uchun son-sonoq metodikasini ishlab shiqmaydi,balki son-sonoqqa orgatish programmasini belgilap shiqadi .Tixeeva didaktik va hayotiy materiallarning rolini korsatadi ,uni o'gatishda ketma-ketlik ,sistemalilik tokroriylik prinsipiga amal qilish korsatadi.Tixeevaning kamshiligi u o'rgatishda ososiy metod faqat didaktik o'yin metodi deb hisoblaydi.Lekin E I Tixeevaning didaktik o'yinlari va didaktik materiallardan foydalanish mumkin.
A.Leushina
A.Leushina o'zining butun hayotiy faoliyati davomida maktabgacha yoshidagi bololorga sonoqni o'rgatish masalalari boyicha ich olib bordi.Leushinaning pedagogik ishlari:Bololarni bogchada sanashga o'rgatishga toyyorlash temasi 1959-1961 yillardan boshlab bosilip chiqdi .,,Bololar bogchasida sonoq mashgulati,, 1963-yilda bosilip chiqti .Juda kop moqalolari Doshkolnoe vaspitanie'' jurnalida bosilip shiqardi. A Leushina ozining ishlari asosida ilmiy tekshirish eksperemental ishlari temadagi psixologiyalarning tekshirishi bololarni yaxshi tarbiyalash ilmiy tekshirish eksperemental ishlarishu temadagi psixologiyalarning tekshirishi bolalarni yaxshi tarbiyalash ilmiy tekshirishlar bololarni maktabga toyyorlashda yordam beradi.
L.Metlina
50-90 yillarda O'zbekistondagi bololar bogchalari elementar matematik tasavvurlarini shakllantirish metodikasi asoslari rivojlanishi boyisha kopgina pedagoglar ish olib bordilar . Jumladan:Bikbaeva H U 1973-yildan boshlab rossiyalik pedagoglar Leushina A. M Stolyor A A Metlina L S larning ishlar korib shiqib ,ularning hammasi bizning O'zbekiston bololar bogchalariga to'gri kelmasligini isbotlaydi yangi dastur yaratadi. Metodislar Qosimova X I , Ibroximova Z I lar bilan birgalikta 1995-yili,,Maktabgacha yoshdagi bololarda matematik tasavvurlarni shakllantirish " mavzusida Orta va Oliy pedagogika o'quv yurtlari uchun o'quv qo'llanma tayyorlandi.
F.Blixer
F N Blixer ko'p yillar bololarda matematik tasavvurlarni ostirish masalalari ustida ishladi. U quyidagi kitoblarni yozdi ,,Bololar bogchasi va nulevoy gruppada matematika '', ,,Didaktik o'yinlar ",,Birinshi sinfda qiziqarli oyinlar va mashqlar ",1932,1934,1938,1945, 1958 yillarda tarbiya dasturlarining matematikaga o'rgatish bolimini ishlab shiqdi .F N Blixer bololarni sanashga o'rgatish kerak emas , sharoit yaratish kerak deydi.U maxsus mashgulotlarni inkor etadi.U ko'proq yakkama -yakka yo'l-yo'lakay o'rgatishni maqullaydi. Bu bilan uT. Tixeeva va Shlegerning fikrini quvvatlaydi.Blixer didaktik oyinlarga katta ahamiyat beradi.F N Blixer 30-40yillar ichida bogcha ichiga katta hissa qoshadi.Oxirgi50-60yillar dovomida ilmiy ishlarning natijalari bololar bogchasida elementar matematika tasavvurlarnini ishini ilmiy ososda olib borish imkonini berdi.
N.Bikbaeva
Bikbaeva N U Qosimova X I bilan birgalikta ,,Maktabgacha tarbiya yoshidagi bololarda matematik tasavvurlarni shakllantirish asoslari va metodikasi "kursi boyicha dastur ,Respublikadagi pedagogika Oliy uquv yurtlari ushun tayyorlanadi. Bololar bogchalarining turli yosh guruhlari ushun qo'llanma toyyorlangan.