Mavzu: Seydi Ali Raisning “Mirotul mamolik” asarida Yaqin va O‘rta Sharq

“Mirotul mamolik” asarida tarixiy atamalar

Boshqa asarlarda uchramaydigan Movarounnahrdagi ziyoratgohlar:

• Tojush Shar’iya, Sardush Shar’iya,
• Chahorshanba-Denov (Surxandaryo) Dashti Ko‘laki – Qo‘rako‘l,
• Seydi Alining yo’nalishlari Bozorinav Chahorshanba
• Chag‘oniyon
• Atamalar; Obiomu (Amudaryo, Oks, Araks, Jayhun)

Ostanayi saodat – Istambul

• Ostanayi saodat – Istambul
• Mulloyi Rum – Jaloliddin Rumiy
• Burhonuddin Valad – Jaloliddin Rumiyning otasi – (xalq orasida Sultonul ulamo) qabrlari - Ko‘niya shahrida
• Bahri muhiti – Hind okeani
• daryoyi Qulzum – Kaspiy dengizi
• Hiri – Hirot

“Mirotul mamolik” asarida dengiz ilmiga oid atamalar

• Filondra – kema machtasiga o‘rnatilgan uzun kambar bayroq
• Tiramula – yelkan arqonlarini bir ko‘ntra (ustun)dan yechib olib boshqa ustunga bog‘lash
• Agar quruqlikdagi jangda bir davlatning ikkinchi davlatga jangdan so‘ng qilich topshirishi yoki oq bayroq ko‘tarishi mag’lubiyat belgisi bo‘lsa, dengiz jangida esa tiramula mag’lubiyat belgisidir.
• Isqandil – dengiz chuqurligini o‘lchaydigan asbob
• Saran – machtada yelkanni tikib qo‘yadigan yog‘och
• Opozlama – kemaning yelkani shishib, gohi o‘nga; gohi chapga burilib sekin-sekin ketishi
• Po‘pa puruva – Kemaning esib turgan shamolga muvofiq harakati
• Duman – kema ruli

Ilmiy yangilik

• Agra universitetining tarix va siyosiy ilmlar kafedrasi professori Ashirbodi Lal Srivastava “Dehli sultonligi” nomli muhim asarida Gujarot viloyatining 1297-yili Alouddin Xiljiy tomonidan Dehli sultonligiga qo‘shib olinganligidan, to 1572-yili Bobur Mirzo nabirasi Akbarshoh o‘z imperiyasiga qo‘shib olguncha bo‘lgan davrdagi tarixiy vaziyatni bayon qilib, shu o‘tgan 300 yilga yaqin tarixiy davr ichida Gujarot viloyatining 3 ta tadbirli hokimi nomini keltiradi.
• - The Sultanate of Delhi bq Ashirbadi Zul Srivastova, C Agra, 1950, b.179.
• Seydi Ali Rais ma’lumoti:
• Sind poytaxti Patnada Iso tarxonga qarshi feodallarning bosh ko‘tarishi

• Seydi Ali yozib qoldirgan bu ma’lumotlarning ahamiyati shundaki, ular O‘rta Osiyo temuriylar davlatida keng tarqalgan tarxonlik lavozimining Hindistondagi Sind viloyatiga ham yoyilganligi, u yerda ham bu lavozim egasi bo‘lgan feodallarning huquqlari nihoyat bepoyon ekanligi va XVI asr o‘rtalarida Hindistonning shimoliy qismida tarxonlar davlati katta kuchga ega ekanligidan dalolat beradi.

• E’tiboringiz uchun tashakkur