Mavzu: sath o`lchagichlarning alohida uzellari va bloklarini tajribaviy tadqiq qilish reja: kirish asosiy qisim

2- rasm.qalqovichning siljish sxemasi
qalqovich hajmidagi bu modda og‘irligi ham qalqovichni pastga bosadi,
uning suyuqlikka botishini oshiradi. bu ikki kuchga qarshi yo‘nalgan,
qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan kuch f ni quyidagicha hisoblash mumkin:

bu yerda: p0 — suyuqlik ustidagi muhit zichligi; g — og‘ irlik kuchi tezlanishi; v— qal­
qovichning hajmi; p — qalqovich botib turgan suyuqlik zichligi; x — qalqovich botgan
qismning balandligi; s — qalqovichning ko‘ndalang kesim yuzi.
agar qalqovichning ko‘ndalang kesimi s balandligi h b o ‘y ich a o ‘zgarmas
bo ‘lsa,

suyuqlik ustidagi muhit gaz yoki havo b o isa, p0= 0 va bu holda

qalqovichning koiidalang kesimi o ‘zgarmas bo`lsa

qalqovichli sathoichagichlarda doimiy va davriy cho‘kadigan (buykli)
qalqovichlar ishlatiladi.
doimiy c h o ‘kadigan qalqovichni sath o ich ag ich lard a qalqovichni
yuqoriga koiaradigan muvozanatlovchi kuch qalqovich ogirligiga teng va
o ‘zgarmas boiadi:

bundan foydalanib, qalqovichning suyuqlikka botgan qismining baland-
ligini topish mumkin

bu holda kuchlar muvozanatini ta ’minlaydigan
qalqovich suyuqlik sathiga muvofiq siljiydi. 3-
rasmda shu prinsipga asosan ishlaydigan doimiy
c h o ‘kadigan qalqovichli sath o`lchagich sxemasi
ko ‘rsatilgan. sanoatda q o ilan ilad ig an k o ‘pchilik
sathoichagichlar shu sxema asosida ishlaydi. qal­
qovich 1 roliklar 2 yordamida muvozanatlovchi yuk
3 bilan elastik tros (po`lat sim) orqali bogiangan.
yuk bilan biriktirilgan strelka shkala 4 ga muvofiq
suyuqlik sathini ko‘rsatib turadi.
qalqovichli sathoichagichlar uchun, 3-rasmda
trosning taranglik kuchi va roliklardagi ishqalanishni
hisobga olgan holda, „qalqovich-tortuvchi (teskari
yuk)“ tizimning muvozanat holati quyidagi tenglama bilan yoziladi:

bu yerda: g, g(j — qalqovich ogirligiga qarshi og‘irlik kuchi (teskari yuk) va og‘irlik

kuchi; s — qalqovich yuzasi; — qalqovichning cho‘kish balandligi; ps — suyuqlik
zichligi.