Mavzu: Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar qishloq xo‘jaligida fermer xo‘jaliklarining o‘rni

1. 
   Mavzu: Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar qishloq xo‘jaligida fermer xo‘jaliklarining o‘rni
   

1. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar qishloq xo‘jaligining iqtisodiyotda tutgan o‘rni.
2. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda fermer xo‘jaliklarning o‘rni va rivojlanish xususiyatlari.
1. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar qishloq xo‘jaligining iqtisodiyotda tutgan o‘rni.
Jahon mamlakatlari qishloq xo‘jaligi o‘ziga xos ichki va tashqi sharoit ta’sirida kechadi. Ichki sharoitga mamlakat doirasida tabiiy, iqtisodiy, ijtimoiy sharoitlarni agrotexnika va ixtisoslashuv kiradi. Tashqi sharoit xalqaro munosabatlar, savdo, qo‘shma korxonalar, iqtisodiy munosabatlar, ishchi kuchlari migratsiyasini o‘z ichiga oladi.
Qishloq xo‘jaligi aholi asosiy oziq-ovqat mahsulotlarini etkazib berish bilan birgalikda engil sanoat uchun ma’lum miqdorda xom ashyo ham etkazib beradi. Biroq qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishining o‘sishiga nomutanosib ravishda jahon aholisining ma’lum qismi, hatto o‘nlab, ayrim hollarda yuz millionlab aholi to‘yib ovqat emaydi.
Bularga rivojlanayotgan mamlakatlar va iqtisodiy jihatdan kam ta’minlangan mamlakatlaring aholisi kiradi. SHunga bog‘liq holda oziq-ovqat bilan ta’minlanishi o‘sish darajasini aholi o‘sish darajasiga nisbatan 2 foiz emas, balki 3,5-4 foizga etkazish zarur.
Er shari iqtisodiy faol aholisining 60 foizga yaqini qishloq xo‘jaligida band, agar qishloq xo‘jaligiga yordam beruvchi yosh va keksalarni hisobga olsak unda jahon aholisining 2/3 qismi qishloq xo‘jaligi sohalariga to‘g‘ri keladi.
Hozirgi vaqtda ham Afrika va Osiyoni ko‘pgina davlatlarida aholining 70 foizdan ortig‘i qishloq xo‘jaligida band. Ayrim davlatlarda, masalan: G‘arbiy Afrika 90 foiz aholi qishloq xo‘jaligida band.
2. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda fermer xo‘jaliklarning o‘rni va rivojlanish xususiyatlari.
Rivojlangan mamlakatlarga AQSH, Buyuk Britaniya, YAponiya, Germaniya, Franitsiya, Italiya kabi mamlakatlar kiradi. Jahon hududining 8%ini band etgan bu mamlakatlarda er yuzi aholisining 14%i yashaydi. YUqorida aytib o‘tilgan mamlakatlar birinchi guruhni tashkil etadi. 2-guruh mamlakatlarga SHvetsiya, SHveysariya, Gretsiya, Turkiya, Kanada, Avstriya, YAngi Zelandiya, Janubiy Afrika kabi mamlakatlar kiradi.
Rivojlangan mamlakatlar qishloq xo‘jaligining ikkinchi jahon urushidan keyingi davrdagi o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, ularda fan-texnika yutuqlaridan foydalanish, xo‘jaliklarni yiriklashtirish talab etadigan sanoatlashish, konsentratsiyalash jarayoni kuchayishi natijasida mayda va o‘rtahol fermer xo‘jaliklari ommaviy ravishda tugab bormoqda. Monopolistik kapital hukumronligi kuchaymoqda. Dehqonlarning erlardan haydab chiqarilishi, monopollarning mehnatkashlar huquqlarini paymol qilishi dehqonlar hamda fermerlar qarshiligiga uchramoqda. Masalan, AQSH jahon bo‘yicha qishloq xo‘jalik mahsulotining asosiy eksporteridir. Bug‘doy eksportining 45%i, maka donining 55%i, arpaning 10%i va paxtaning 33%i uning hissasiga to‘g‘ri keladi.