|
Quritilgan shaftoli mahsuloti.
2.3. Meva va sabzavotlarni qadoqlash usullari.
SHarbat shisha idishlarga, ya’ni shisha, banka, butil hamda tunuka bankalarga, alyuminiy tyublar va polimer materialdan tayyorlangan idishga qadoqlanadi. Kichik hajmli idishgaqadoqlash va keyinchalik pasterlash vaqtida sharbat haroratsi 50-60C ni, uch litrli butillarga issiq quyish yo’li bilan konservalash vaqtida esa, 90-95C ni tashkil etadi. Hozirgi zamonaviy meva va sabzavot omborlarida mahsulotlar begona araloashmalar va changloylardan maxsus texnologik tizmalarda tozalanadi. Bunda mahsulotlar dastlab saralash uskunasidan va undan so’ng yuvuvchi moslamalardan o’tkaziladi. So’ngra yuvilgan mahsulotlar maxsus ilitilgan shamol yordamida qurituvchi tizimdan o’tkaziladi. Toza mahsulotlar transportyor tasmalaridan o’tkazilayotganda qo’l kuchi yordamida nuqsonli mahsulotlardan so’ngi bor tozalanadi va qadoqlash bo’limiga kelib tushadi.
Maxsus avtomat uskunalarda barcha begona aralashmalar va nuqsonli mahsulotlardan tozalangan meva yoki sabzavotlar har bir qatlamiga to’shama qadoqlash materiali to’shalgan holda bir necha qatlam qilib joylanadi va qutilar saqlash omboriga jo’natiladi . Meva va sabzavotlarni idishda saqlash usuli kamchiliklardan holi emas va ularni o’zida mujassam etadi:
– idish tannarxining yuqoriligi (masalan konteynerlarning narx i ombor narxining 20 – 30% ni tashkil etishi mumkin), bu ayniqsa arzon narxdagi mahsulotlar uchun saqlash xarajatlarini sezilarli darajada oshiradi;
– mahsulotni yig’ishtirib olish va idishga joylashtirishdagi ishlarni to’liq mexanizatsiyalashda dala va omborxonada bir vaqtning o’zida yetarlicha miqdorda yuklovchi va yuk ko’targichlarga bo’lgan ehtiyoj;
– idishda saqlashda hamma vaqt ham saqlash texnologiyasi talablariga rioya qilib bo’lmaslik (masalan konteynerning yuqori yaruslarda saqlanayotgan kartoshkaning terlash hodisasini uyum holida saqlashga nisbatan aniqlash bir muncha murakkab).
Meva va sabzavotning turiga va xo’jalik – iqtisodiy sharoitlardan kelib chiqib mahsulotni saqlashga joylashtirishning u yoki bu usuli tanlanadi, ko’pincha esa ularning kombinatsiyasi qo’llaniladi.Nafaqat saqlash, balki savdoga chiqarish (navlash, kalibrlag, yuvish, tozalash, qadoqlash) uchun mo’ljallangan yirik meva-sabzavot omborlarida mahsulotni konteynerda saqlash ko’proq iqtisodiy samara beradi, chunki saqlashning bunday usulidan foydalanish yuqorida ko’rsatib o’tilgan ishlarni to’liq mexanizatsiyalashtirish imkonini beradi.
Qadoqlash materiali sifatida meva va sabzavotlar uchun plyonkali polimer materiallardan foydalaniladi. Gaz o’tkazuvchanligi polimer materialning qalinligiga bog’liq bo’lib, 30...60 mkm plyonkalar 3...5 kg sig’imli paketlar tayyorlashda foydalaniladi. Bunday germetik paketlarda havoni uzoq muddat saqlash uchun qulay sharoitlar mavjud bo’lib, saqlash ob’ektidagi namlikning bug’lanishi oqibatidagi yo’qotishlar to’liq bartaraf etiladi, hamda meva va sabzavotlarni saqlash muddatini uzaytirishda xizmat qiladigan CO2 gazining 4...5 % li kontsentratsiyasi to’planadi.
Katta qalinlikdagi polietilen plyonkasi (100...200 mkm) deyarli gaz o’tkazmaydi, va shuning uchun germetikligi yuqori bo’lgan qadoqdagi mahsulotni saqlashda asta – sekinlik bilan CO2 gazi miqdori oshib boradi, oqibatda qoniqarsiz saqlash natijasiga olib keluvchi nafas olish va modda almashinish tizimining buzilishiga kuzatiladi.
Bu holatni bartaraf etish uchun qalinligi yuqori bo’lgan polietilen plyonkalar perforatoryordamida teshib qo’yiladi. Madomiki CO2 gazi havodan og’ir ekan qadoq ichidagi havoning tashqi havo bilan almashinishini ta’minlash maqsadida plyonkadagi teshiklar qadoqning pastki qismida hosil qilinadi. Polimer plyonkaga germetik qadoqlangan mahsulot va tashqi muhit o’rtasidagi gaz almashinish muvozanati qadoq idishi sirtining maydoniga bog’liq. Eng maqbul gaz almashinuvini tashkil etish uchun meva va sabzavotlarni yakka holda qadoqlash maqbuldir: har bir mahsulot namunasini mumli yoki suv yuqtirmaydigan (gidrofob) materiallar bilan qoplash; mahsulotni alohida tarzda (1 dan 10 tagacha) yupqa (20...30 mkm) polietilen plyonkalarga qadoqlash.
Germetik polietilen qadoqlarning asosiy kamchiligi — idish ichida suv bug’ini kondensatsiyalanishidir. Bu holat odatda mahsulotni iliq xonada idishga qadoqlab, so’ngra sovutgichga joylashtirishda yuz beradi. Bunday kamchilikni bartaraf etish uchun qadoqlashdan oldin mahsulot Polietilen kladishli va issiqlik va gaz almashinuvchi moslamali konteyner:1 — vkladish; 2 — issiqlik va gaz almashinuvchi moslama; 3 — konteyner devori; 4 — selektiv-o’tkazuvchanli membrana sovutilishi lozim.
Bundan tashqari hosil bo’ladigan ortiqcha namlikni bog’lovchi nam yutuvchi materiallardan (silikatel, tsellyulozali ip, gidrofil qog’oz yelimlangan plastmassali plyonka) foydalaniladi. Bu maqsadlar uchun Yaponiyada yuqori gigroskoplikga ega bo’lgan yelim ishlab chiqilgan bo’lim, u o’z massasidan 1000 barobar ortiq bo’lgan namlikni yuta oladi. Sabzavot sharbatli quyidagi ko’rinishda ishlab chiqariladi: tabiiy etsiz; kupajlangan etsiz qandli; tabiiy etli; kupajlangan etli qandli.Sabzavot sharbatlari ishlab chiqarish uchun asosan tomatlar, kam miqdorda sabzi, lavlagi va boshqa sabzavotlardan foydalaniladi.Sabzavot sharbatlarini tayyorlash texnologik jarayoni quyidagicha: xomashyoni yuvish, inspektsiyalash, chayish, xomashyoni sharbatni ajratib olishga tayyorlash, sharbatga qo’shimchalar qo’shish, qizdirish, qadoqlash, yopish, sterilizatsiya, sovutish.Texnologik jarayonni nazorat qilishni tashkil etish xom-ashyoning yo’qotilishini, yoqilg’i va elektroenergiya sarfini va ishchi kuchidan foydalanishni minimallashtirish orqali yuqori sifatli mahsulot olish uchun zarurdir.Bunda xomashyoni yuvish, tozalash, archish, blanshirlash, sulfitatsiyalash, quritish, navlash, qadoqlash sifatlari, yo’qotishlar va chiqindilarning chiqish miqdorini aniqlash, ishlab chiqarish uskuna va asboblarning sanitariya ahvoli nazorat qilib boriladi.
Shaftoli mevasini qadoqlash
Do'stlaringiz bilan baham: |
