Mavzu: Qoyatosh rasmlari Zarautsoy Sarmishsoy Reja

Neolit davrida Qizilqumda yashagan kaltaminor madaniyatiga taalluqli ovchi va baliqchi urug'larining ba'zi birlari Sarmishsoyga kelib joylashgan. Ular bu erda ov qilish bilan bir qatorda asta-sekin chorvachilikka asos solishgan. Bu haqda bizga Sarmishsoydan topilgan 4000 dan ortiq bo'lgan insonlar rasmi — petrogliflar guvohlik beradi. Sarmishsoy petrogliflari nafaqat respublika, balki jahon miqyosida bashariyat o'tmishidan qolgan eng sara gavhar – madaniy yodgorlik sifatida tan olingan. Toshlarga o'yib chizilgan rasmlarning barchasini bir qarashda ilg'ash mushkulroq. Tongda, tushlik vaqti va quyosh botayotganidagina ko'rinadigan tasvirlar bor xatto. Ba'zi tasvirlar faqatgina yomg'irli kunda ko'zga tashlanishi bilan hayratingizni oshiradi.


Xulosa
Demak qoytosh rasmlari ibtidoiy odamlarning o’zlarini o’rab turgan tevarak atrof, tabiat, undagi turli jarayonlar masalan momaqaldiroq, yomg’ir, chaqmoq, to’fon,tuman, daryo toshqinlari, yong’inlar hamda inson bu hayotta nima uchun yashashi, nima uchun tug’lib, nima uchun o’lishi kabilarni tushinishga intilishi eng qdimgi tasviriy sanat paydo bo’lishi va uning rivojlanishi uchun asos bo’lib xizmat qildi.
Qoyatoshlarga rasmlarni tushirish orqali odamlar bu masalalar rasmlari hamda ovchilarning tasvirlari tushirilishi, ov manzaralaari shuningdek tushirilgan hayvon taasvirlariga ibtidoiy ovchilarning nayza uloqtirib maashq qilishi omadga va tabiyatning jonli ekanligiga ibtidoiy odamlaar tomonidan ishonilganligini ko’rsatadi. Bunday tushunchalar asosida ibtidoiy odamlarning dastlabki diniy qarashlari ham paydo bo’lganligini bilvosita bilib olishimiz mumkin. Qoyatosh suratlarining bunday xususiyati yani malumotlarni davrdan davrga o’tkazish xususiyati tufayli ham menimcha qoyatosh suratlarini dastlabki yozuvlarning ajdodi desak menimcha to’g’ri bo’ladi. Chunki hozirdaham eng qadimgi yozuv shakllari deb qaraladigan petrogliflar ham aslida rasmli ko’rinishda bo’lgan. Shu o’rinda aytish joizki Markaziy Osiyo xususan O’zbekistondagi bunday vazifani bajaruvchi vosita sifatida Zarautsoy va Sarmishsoy qoyatosh tasvirlarini keltirishimiz mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar.
N.A.Egamberdiyev ,,Arxeologiya” Fan va texnologiya nashriyot Toshkent – 2011-yil, A.S.Sagdullayev, V.A.Kostetskiy ,,Qadimgi dunyo” Toshkent- 2017-yil, M.Rahimov, A.Zamonov ,,O’zbekston tarixi “ O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi ,,Fan” nashriyoti davlat korxonasi Toshkent -2019-yil. B.J.Eshov , A.A.Odilov ,,O’zbekston tarixi “ Toshkent-2014-yil. R.Shamsutddinov , Sh.Karimov ,,Vatan tarixi “ Sharq nashriyot MATBAA aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati Toshkent -2010-yil. A.S.Sagdullayev ,,O’zbekiston tarixi “ Toshkent ,,VNESHINVESTPROM” 2019-yil. ,,Meros.uz”,,Qalampir.uz “, ,,Bactriya-termizcity.blogspot.com”, ,,Yuz.uz” saytlari.