Mavzu: Qattiq jism statikasiga kirish



Download 367,07 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/5
Sana31.12.2021
Hajmi367,07 Kb.
#247727
1   2   3   4   5
Bog'liq
1- Маъруза. Кириш(2)

ikkita  kuch,  shu  nuqtaga  qo‘yilgan  teng  ta’sir  etuvchi  kuchga  egaxe  "Kuch:teng 

ta’sir  etuvchi:"  bo‘lib,  uning  ko‘rinishi  berilgan  kuch  vektorlariga  qurilgan 

parallelogrammning diagonalidan iborat bo‘ladi. 

 

F



2

F

 



4- shakl.

 

 



5 -shakl

 



va 

kuch  vektorlariga  qurilgan  parallelogrammning  diagonali  bo‘lgan 

vektor  (5-  shakl), 

va 


kuchlarning  geometrik  yig‘indisidan  iborat  vektor 

deb ataladi, ya’ni 

 

 

Shunga  asosan,  kuch  parallelogrammi  haqidagi  qonunni  quyidagicha 



ta’riflasak  bo‘ladi:  jismning  bir  nuqtasiga  qo‘yilgan  ikkita  kuch,  shu  nuqtaga 

qo‘yilgan bitta teng ta’sir etuvchiga ekvivalent bo‘lib, u kuch berilgan kuchlarning 

geometrik  yig‘indisidan  iborat  bo‘lib,  shu  kuchlar  kesishgan  nuqtaga  qo‘yilgan 

bo‘lar ekan.

 

Lekin  teng  ta’sir  etuvchi  kuch  bilan  kuchlarning  yig‘indisini  bir-birlaridan 



farqlash lozim. Buni quyidagi misolda ko‘rsataylik (6- shakl). A va B nuqtalarga 

va 


kuchlar  qo‘yilgan  bo‘lsin.  6  shaklda  ko‘rsatilgan 

kuchi 


va 

kuchlarning geometrik (

=

+

) yig‘indisiga teng, ammo u teng ta’sir etuvchi 



kuch bo‘la olmaydi.

 

Chunki 



va 

kuchlar  bir  nuqtada  yotgan  emas,  bu  haqda  keyinchalik 

kengroq holda tushuntiriladi. Bunday 6 shaklda ko‘rsatilgan holatda joylashgan 

va 


kuchlar sistemasi hech qachon teng ta’sir etuvchiga ega bo‘la olmaydilar.

 

Ta ’si r  va   aks   ta ’sirning   o ‘za ro   tengligi  haqidagi   qonun : ikkita 



jismning bir-birlariga ta’sir(kuch)lari bir to‘g‘ri chiziqda joylashib, son qiymatlari 

o‘zaro teng, lekin yo‘nalishlari qarama-qarshi bo‘ladi.

 

Bu  qonun  mexanikaning  asosiy  qonunlaridan  biri  hisoblanadi.  Buni  quyidagicha 



tushunish  lozim.  Agar  ixtiyoriy  A  jism  boshqa  B  jismga 

kuchi  bilan  ta’sir 

ko‘rsatsa, xuddi shu onda B jism ham A jismga shu ta’sir chiziqda yotuvchi va son 

qiymati 


kuchiga  teng,  lekin  yo‘nalishi  qarama-qarshi  bo‘lgan 

kuchi  bilan 

aks ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni 

=-

  (7  -shakl).  Lekin  bu  ikki 



va 

kuchlari 

o‘zaro  muvozanatlashuvchi  kuchlar  sistemasidan  iborat  bo‘lmaydi,  chunki  ular 

turli jismlarga qo‘yilgan.

 

Asosiy  tushunchalardan  yana  biri,  bu  q o t i s h l i k   p r i n t s i p i   hisoblanadi. 



Unga 

ko‘ra: 


muvozanat 

holatida 

bo‘lgan 

shakli 

o‘zgaruvchan 

1

F

2

F

R

1

F

2

F

2

1



F

F

R



1

F

2



F

Q

1

F

2

F

Q

1

F

2

F

1

F

2

F

1

F

2

F

F

F

'

F

'

F



F

F

'

F

 

6 -shakl


 


(deformatsiyalanuvchan)  jism,  qotib  (absolyut  qattiq  holatga  o‘tib)qolsa,  uning 

muvozanat holati saqlanib qoladi.

 

Masalan, biror egiluvchan zanjir muvozanat holatda bo‘lgan bo‘lsayu, keyin 



qotib  egilmaydigan  holatga  o‘tsa  (masalan,  zanjir  halqalari  bir-birlariga  payvand 

qilinib qo‘yilsa), albatta uning muvozanat holati o‘zgarmay qolishligi aniq. Chunki 

qotayotgan  jismga  qotishdan  oldin  ham  qotgandan  keyin  ham  bir  xil  kuchlar 

sistemasi ta’sir etadi, shu sababli ushbu printsipni boshqacha qilib ham ifodalash 

mumkin: 

Muvozanat 

holatda 

bo‘lgan 

o‘zgaruvchan 

shaklli 

(deformatsiyalanuvchan)jismga  ta’sir  etuvchi  kuchlar  sistemasi,  absolyut  qattiq 

jismga ta’sir etuvchi kuchlar sistemasiga qo‘yilgan shartlarga rioya qiladi; lekin 

bu shartlar zaruriy xolos, ammo etarli bo‘lmasligi mumkin, bu haqda keyinchalik 

so‘z boradi.

 


Download 367,07 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish