Mavzu: Professiogramma, psixogramma, kar’erogramma Professiografiya mazmuni va ahamiyati. Professiografiyaning tuzilishi

3.Psixogramma tushunchasi .

Psixogramma – kasbning psixolgik portreti bo’lib, u aniq kasbda dolzarb bo’lgan psixologik funktsiyalar guruhi bilan namoyon bo’ladi.

Professiografik tadqiqotlarning keyingi yo’nalishi – toliqish monotoniya boshqa yomon holatlarni oldini olish travmatizm bilan ko’rishi kasalligining pasayishi maqsadida mehnat sharoitlari va tartibinin o’rganishdir. Tadqiqotlarning asosiy maqsadi – mehnat sharoitlar va tartibini o’rganishi va shu bilan birga normal va patologik xolatlar, shuningdek, shaxsning kasbiy muhim va faoliyatiga bo’lgan reaktsiyasini tashxis etadi. Bu kompleksga professiografik usullardan gigienik, tabiiy, psixologk va fiziologik usullar kiradi.

Kasb tanlashga yo`naltirish davlatning tadbir choralari tizimidan iborat bo`lib inson tomonidan tanlanadi, o`z hayot yo`lining ilmiy asoslanganligini ta`minlashga xizmat qiladi, u turmushda o`z o`rninn aniqlaydi va quyidagi shakllarda amalga oshiriladi:

1. 
   maktabda kasbiy ma`lumotlar berish;
   
2. 
   kasb — hunar maorifi bilan shug`ullanish:
   
3. 
   radio, televideniye, kino, matbuotda tashviqot qilish;
   
4. 
   kasb yuzasidan maslahatlar;
   
5. 
   kasbga saralash (qobiliyatiga binoan);
   
6. 
   kasbga moslashish (adaptatsiyalash).
   

Psixogramma mazmuni va hajmi kasbni o’rganish maqsadidan kelib chiqadi. Maqsad sifatida esa professional tanlov proforentatsiya , profkonsultatsiya, ishlab chiqarish ta’limi mehnat rejimi va sharoitini ratsionilizatsiyash tizimi.

Professional tanlov maqsadida tuzilgan psixogramma mutaxassisiga ikki tomonlama talablarni qo’ydi:

1. Berilgan kasbda ishlaydigan har qanday ishchi uchun zaruriy ko’rsatgichlar;

2. Professional mahorati oshirishi mumkin bo’lgan maxsus alohida ko’rsatgichlar.

Psixogrammani ushbu faktlarni e’tiborga olmagan xolda past talablar bilan yoki o’ta yuqori talablar bilan tuzish noto’g’ri. Psixogrammada shaxsning berilgan kasbga qobilyatsizligini belgilovchi psixologik xususiyatlarni ham ko’rsatib o’tish lozim. Yoshlarni kasb haqida tasavvurga ega bo’lishi uchun profarentatsiya va profkonsultatsiya psixometriyalari tuziladi.K.Platonov uni quyidagicha tuzishni taklif qiladi.

Psixometriya ikkita qismdan iborat.

1.Yoshlarga tegishli asosiy qism;

2.Pedagog va ustalarga tegishli metodik qism.

Psixogramma oxirida ushbu kasb haqidagi manbalar va adabiyotlar ro’yxati beriladi.

Professional tayyorgarlik va mehnat jarayonini ratsionalizatsiyalash. Bu turdagi psixogramma professional mahoratni oshirish uchun qaysi bir psixologik xususiyatlarga e’tibor berish va rivojlanish ijobiy psixologik xolatlar dinamikasini tahlil qilish va ta’limga yo’naltirish tadbirlari kiritiladi. Mehnat rejimi sharoiti ratsionalizatsiyalash va psixogramma.

Har qanday psixogrammada bo’lgani kabi asosiy e’tibor kasbiy xususiyatlarning optimalligiga psixik funksiyalar dinamikasiga sharoitning ta’siri o’rganiladi.

Psixomyetriyaning maxsus bir turi bir operator uchun psixogramma yaratishdir .Operator psixogrammasini yaratishda injinerlik psixologiyasi ham e’tiborga olinadi. Operator psixogrammasini V.K.Marishuk yaratdi, va zamonaviy psixologiyada qo’llanilmoqda.