Mavzu: pedagogik amaliyotda mantiqiy fikrlashning ahamiyati

Oddiy hukmlarning son va sifat jihatidan bo‘linishi.
Hukmlar tuzilishiga ko‘ra oddiy va murakkab bo‘ladi.
Oddiy hukm
deb tarkibidan yana bir hukmni ajratib bo‘lmaydigan 
mulohazaga aytiladi. Tarkibidan ikki yoki undan ortiq oddiy hukmni ajratish 
mumkin bo‘lgan mulohazalarga murakkab hukm deyiladi.
Oddiy hukmlar
xususiyatiga ko‘ra bir qancha turlarga bo‘linadi.
a) 
Hukmning sifat jihatidan bo‘linishi
. Mantiqda sifat jihatidan hukmlar 
tasdiq va inkor hukmlarga bo‘linadi. Agar hukm buyumga xos bo‘lgan biror belgi 
va munosabatni qayd etuvchi bo‘lsa, u tasdiq hukm bo‘ladi. Masalan, ЇBugun 
mantiq darsi bo‘ldi.
b)
hukmning son jihatidan bo‘linishi
. Hukm sub'ektida ifodalangan 
predmetlarning miqdoriga ko‘ra bir necha turlarga bo‘linadi. Har bir hukm faqat 
o‘z sifati bilangina ajralmasdir, balki son bilan ham ajraladi. Hukm bir predmet, 
predmetlar sinfining bir qismi va predmetlar sinfiga kiruvchi barcha 
predmetlarning xossa va munosabatlarini tasdiqlashi yoki inkor qilishi mumkin. 
Shu jihatidan hukmlar 
yakka, juz'iy va umumiyga 
bo‘linadi.
Yakka hukm
bir predmetga xos va xos bo‘lmagan belgi va munosabatni 
ifodalaydi. Yakka hukm hukmlar sub'ekti yakka tushunchalar bo‘ladi. Masalan: 
Ahmedov ikkinchi kurs talabasi yoki Ahmedov uchinchi kurs talabasi emas. Yakka 
hukmlar formulasi: ЇS – P dir yoki ЇS – P emas‖.
Juz'iy hukmlar
deb predmetlar sinfining ma'lum qismiga xos va xos 
bo‘lmagan belgi va munosabatni ifodalaydi. Juz'iy hukm «ba'zan S – P dir» yoki 
«ba'zan S – P emasdir» formulasiga ega. Masalan: ba'zi yoshlar talabadir yoki ba'zi 
yoshlar talaba emas.
Xulosa chiqarish deb, 
bir va undan ortiq chin mulohazalardan ma‘lum 
qoidalar yordamida yangi bilimlarni keltirib chiqarishdan iborat bo’lgan tafakkur 
shakliga aytiladi.
Xulosa chiqarish jarayoni asoslar, xulosa va asoslardan xulosaga o’tishdan 
tashkil topadi. To’g’ri xulosa chiqarish uchun, avvalambor, asoslar chin 
mulohazalar bo’lishi, o’zaro mantiqan bog’lanishi kerak. Masalan, «Arastu – 
mantiq fanining asoschisi» va «Platon yunon faylasufidir» degan ikki chin 
mulohazadan xulosa chiqarib bo’lmaydi. CHunki bu mulohazalar o’rtasida 
mantiqiy aloqadorlik yo’q. 
Bilimlarimizning 
umumiylik 
darajasi 
va 
mantiqiy 
xulosalashning 
yo‘nalishlariga ko‘ra. Xulosa chiqarish quyidagilarga bo‘linadi: 
-