Mavzu: O‘zgarmas tok motorini ishga tushirish. (4) Reja 1

 - rasm. Tok va elektr yurituvchi kuchni egri 
chiziqlari 
a) yakordagi, b) tashqi zanjirdagi

---

Magnit zanjirni xisoblash uchun to’la tok qonunini qo’lash mumkin: 
i
Hd

 
 
 
 
(1-3)
 
bu yerda, 
N
- magnit maydon kuchlanganligi;
d

- magnit kuch chiziqlarini elementar uzunligi; 
i
- 
magnit chizii bilan qamrab olingan to’la tok. 
Bu integralni xisoblash murakkab bo’lganligi sababli, o’zgarmas tok mashinasining magnit 
zanjirini elementar bo’laklarga bo’lib xisoblash usuli qo’llanilishi mumkin. Bu usulda mashinaning 
magnit zanjirini xavo bo’shliiga, yakor tishlari, yakor magnit o’zagiga, qutb o’zaklari va yarmo kabi
bo’laklarga bo’linib, murakkab yechimga ega bo’lgan integral mashinaning xar bir bo’lagidagi magnit
maydon kuchlanganliklarini yiindisi bilan almashtiriladi. Bunda xar bir bo’lakdagi magnit maydon 
kuchlanganligi shu bo’lakni xar bir nuqtasida bir xil qiymatga ega deb xisoblanadi. 
2N + 2H
z
h
z
+ 2H
a
L
a
+ 2H
m
h
m
+ 2H
ya
L
ya
= 2W
q
i
q
(1-4) 
bu yerda:
, h
z
, L
a
, h
m
, L
ya 
- lar xavo bo’shlii, tishlar zonasi, yakor magnit o’zagi, asosiy qutb o’zagi va 
yarmodagi magnit kuch chiziqlarining o’rtacha uzunligi; 
N N
z
, H
a
, H
m
, H
ya
- xavo bo’shlii, tishlar zonasi, 
yakor magnit o’zagi, asosiy qutb o’zagi va yarmodagi magnit maydon kuchlanganligi.
Bo’laklarning magnit yurituvchi kuchlari 
F
- magnit maydon kuchlanganligi orqali quyidagicha 
aniqlanadi: 
F = HL
 
(1-5) 
Bundan foydalanib mashinaning magnit yurituvchi kuchi uchun biz quyidagi ifodani yozishimiz 
mumkin: 
2F + 2F
z
 + 2F
a
 + 2F
m
 + 2F
ya
=2F
q
= 2W
q
i
q 
 
(1-6) 
bu yerda:
W
q
- qo’zatish cho’lg’amlarining o’ramlar soni; 
i
q
- qo’zatish toki.