Mavzu: O‘zbekistonda demokratik tamoyillar asosida milliy davlat boshqaruv tizimining yaratilishi

Prezident saylovlari

• Islohotlarni uzluksiz davom ettirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 1995-yil 26-martda Prezident I.Karimovning vakolatini 1997-yildan 2000-yilgacha uzaytirish yuzasidan umumxalq referendumini o‘tkazishga qaror qildi.
• 2000-yil 9-yanvar kuni bo‘lib o‘tgan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi natijalari ko’ra “Fidokorlar” milliy demokratik partiyasidan nomzodi ko‘rsatilgan Islom Karimov uchun saylovchilarning 91,90 foizi ovoz berdi. Prezidentlikka ikkinchi nomzod O’zbekistonX alq Demokratik partiyasidan Abdulhafiz Jalolov uchun 4,17 foiz saylovchi ovoz berdi.
• 2002-yil 27-yanvarda 0 ‘zbekistonda umumxalq referendumi o‘tkazildi. Referendumga quyidagi savollar kiritildi:
• 1) Siz kelgusi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi parlamentining ikki palatali qilib saylanishiga rozimisiz?
• 2) Siz O’zbekistonRespublikasi Prezidentining konstitutsiyaviy vakolat muddatini besh yildan yetti yillik qilib o‘zgartirishga rozimisiz?

Referendum

• Referendum – (lotincha “referendum” – e’lon qilinishi lozim bo‘lgan xabar) jamiyatni demokratik boshqarish jarayonida qo‘llaniladigan tadbirlardan biri, ba’zi muhim masalalarni umumxalq ovoziga, umumxalq so‘roviga, xalq muhokamasiga qo‘yib hal etish.
• Referendumni davlatning oliy organi o‘tkazadi. Referendum – jamiyatni demokratik asosida boshqarishni ta’min etishga erishishi uchun olib boriladigan ko‘pchilik kurashida erishilgan yutuqlardan biri.
• Referendum shakllari uch xil bo‘ladi: 1) umummilliy referendum – butun mamlakat miqyosida o‘tkaziladi; 2) Mahalliy referendum – federativ davlat sub’ektlarida o‘tkaziladi. 3) Ma’muriy hududiy referendum esa hududiy birlikda o‘tkaziladi.

Referendum yakunlari

• Umumxalq referendumi natijalariga binoan, Oliy Majlisning VIII sessiyasida, 2003- yil 24-aprelda “Referendum yakunlari hamda davlat hokimiyati tashkil etilishining asosiy prinsiplari to‘g‘risida”gi konstitutsiyaviy qonun qabul qilindi.
• Mazkur konstitutsiyaviy qonunga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining beshinchi bo‘limi XVIII, XIX, XX va XXIII boblariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi. Prezident vakolatlarining bir qismi, birinchi navbatda, davlat, sud tizimi va maxsus xizmatlaming rahbarlarini, chet ellar va xalqaro tashkilotlardagi diplomatik vakillari tayinlash va tasdiqlash masalalari, amnistiya e’lon qilish vakolati Oliy Majlisning Senatiga o‘tkazildi.
• 89-moddaning quyidagi: “O’zbekiston Respublikasining Prezidenti ayni vaqtda Vazirlar Mahkamasining Raisi hisoblanadi”, degan 2-xatboshisi olib tashlandi.
• 2002-yil 27-yanvarda o‘tkazilgan referendum yakunlariga ko‘ra, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining vakolat muddati 5 yildan 7 yil qilib o‘zgartirildi.