Mavzu: O’ta hafli infeksiyalar

Tulyaremiya qo'zg'atuvchisini (Francisella tularensis) 1912-yili amcrikalik olimlar G.Makkoy va Sh.Chepinlar Kaliforniyaning Tulyare tumanida zararlangan yumronqoziqdan topganlar. E. Frensis (1921-y.) bu qo'zg'atuvchini bcmorlardan ajratib olib to'liq o'rgandi.

• Tulyaremiya qo'zg'atuvchisini (Francisella tularensis) 1912-yili amcrikalik olimlar G.Makkoy va Sh.Chepinlar Kaliforniyaning Tulyare tumanida zararlangan yumronqoziqdan topganlar. E. Frensis (1921-y.) bu qo'zg'atuvchini bcmorlardan ajratib olib to'liq o'rgandi.
• Morfologiyasi. Tulyarcmiya bakteriyalari mayda sharsimon, tayoqehasimon shaklda bo'lib, kallaligi 0,2-0,7 mkm, grammanfiy, spora hosil qilmaydi.

O'sishi. Tulyaremiya qo'zg'aluvchisi qat'iy aerob, oddiy oziq muhitlardao'smaydi. Oziq muliilga tuxum sarig'i, vitaminlar, 0,05-0,1% sistin, 1% glyukoza, fibrinsizlanlirilgan c|on qo'shilgan, pH 6,7-7,4 bo'lgan muhitlarda 37"C tempcraturada 2 14 kunda o'sadi. Qattiq muhitda o'stirilgan tulyarcmiya baklenyasi mayda, yaltiroq, sut rangiga o'xshash oq, momiq S-koloniyalar hosil (|iladi (66-rasm). Ular miya, taloq, jigar, yurak ekstrakti, pivo achilqisi, baliq unlaridan tayyorlangan oziq muhitlarda yaxshi ko'payadi.

• O'sishi. Tulyaremiya qo'zg'aluvchisi qat'iy aerob, oddiy oziq muhitlardao'smaydi. Oziq muliilga tuxum sarig'i, vitaminlar, 0,05-0,1% sistin, 1% glyukoza, fibrinsizlanlirilgan c|on qo'shilgan, pH 6,7-7,4 bo'lgan muhitlarda 37"C tempcraturada 2 14 kunda o'sadi. Qattiq muhitda o'stirilgan tulyarcmiya baklenyasi mayda, yaltiroq, sut rangiga o'xshash oq, momiq S-koloniyalar hosil (|iladi (66-rasm). Ular miya, taloq, jigar, yurak ekstrakti, pivo achilqisi, baliq unlaridan tayyorlangan oziq muhitlarda yaxshi ko'payadi.

Fermentativ xususiyatlari.'I'ulyaicmiya bakteriyasi glyukoza, maltoza, levuleza va mannozani kislola hosil qilih parchalaydi, ammo dekstrin va glitserinni hammavac|t ham pardialamaydi; oksidaza manfiylari esa vodorod sulfidni hosil qiladi, Ickinindol hosil qilmaydi. Qo'zg'atuvchiningbiokimyoviy xususiyati turg'un emas, o'zgarib turadi.

• Fermentativ xususiyatlari.'I'ulyaicmiya bakteriyasi glyukoza, maltoza, levuleza va mannozani kislola hosil qilih parchalaydi, ammo dekstrin va glitserinni hammavac|t ham pardialamaydi; oksidaza manfiylari esa vodorod sulfidni hosil qiladi, Ickinindol hosil qilmaydi. Qo'zg'atuvchiningbiokimyoviy xususiyati turg'un emas, o'zgarib turadi.
• Toksin hosil qilishi. Tulyarcmiya qo'zg'atuvchisi endotoksin hosil qiladi. Toksinni ajralib olish judaqiyin,chunki bakteriya suyuk oziq muhitlarda yaxshi o'smavdi. Mikrobning ekzotoksin ajratishi ham aniqlangan emas.