Mavzu: ortomiksoviruslar-gripp virusi laboratoriya diagnostikasi. Bajardi: mamatismoilov zarifjon rahbar: saida jurabayeva

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
ANDIJON DAVLAT TIBBIYOT INSTITUTI



PREZENTATSIYA


MAVZU: ORTOMIKSOVIRUSLAR-GRIPP VIRUSI LABORATORIYA DIAGNOSTIKASI.
BAJARDI: MAMATISMOILOV ZARIFJON
RAHBAR: SAIDA JURABAYEVA
MAVZU: ORTOMIKSOVIRUSLAR-GRIPP VIRUSI LABORATORIYA DIAGNOSTIKASI.
Gripp viruslari
U.Smit, K.Endryus va G.Leydloular gripp bilan og‘rigan Vilson Smit degan bemordan A virusni (1933) T.Frensis va T.Mejill V virusni (1940),
R.Teylor S gripp virusini (1947) kashf qildilar.Gripp viruslarining tasnifini tuzish ancha murakkab, chunki ular antigen tuzilishini vaqti-vaqti bilan o‘zgartirib turadi. Ularning A, A₁, A₂, V va S turlari ma’lum. JSST tasnifiga binoan (1980) odamlar va hayvonlarda kasallik qo‘zg‘atuvchi A viruslar gemagglyutinini bo‘yicha 13 ta (N1-N13) va neyraminidazasiga ko‘ra 10 ta (N1-N10) kenja tiplarga bo‘linadi. SHulardan odamlarda kasallik qo‘zg‘atuvchi A virus tarkibiga 3 ta gemagglyutinin (N1, N2 va N3) va ikkita neyraminidaza (N1 va N2) kiradi. Gripp V va S viruslarining antigenlari deyarli o‘zgarmaydi. Ammo V grippining antigenida ma’lum vaqt ichida o‘zgarish bo‘lishi mumkin. JSST gripp virusining nomenklaturasini tuzdi. Bunga asosan gripp viruslari bir qator majburiy ko‘rsatkichlarga ega bo‘lishi shart: 1) virusning tipi (A, V va S); 2) tabiiy xo‘jayini odam yoki hayvon; 3) ajratib olingan geografik hududi; 4) laboratoriya shtammining tartib raqami (nomeri); 5) ajratib olingan yili; 6) A viruslar. Qavs ichida gemagglyutinin va neyraminidazaning xili ¹ko‘rsatiladi. Masalan: gripp A virusi: A./o‘rdak/ O‘zbekiston /695/76(N3N2) (slayda). Morfologiyasi. Gripp viruslari yumaloq yoki tuxum shaklida bo‘lib, o‘lchami 80–120 nm(slayda). Virusning tashqi glikoproteid qobig‘ida gemagglyutinin va neyraminidaza tikansimon o‘simtalari bor. Ularning o‘lchami 10 nm, nukleokapsid spiral simmetriya ko‘rinishida bo‘lib, ribonukleoprotein (RNP) zanjiridan iborat juft spiral holatda joylashgan. Gripp bilan RNK-polimeraza va endonukleaza (R1 va R3) birikkan. Virionning o‘zagi M-oqsildan tashkil topgan parda bilan o‘ralgan bo‘lib, bu oqsil o‘z navbatida RNP ni tashqi qobig‘i va gemmaglyutinin, neyraminidazadan iborat tikansimon o‘simtalar bilan bog‘laydi. Virus genomi bir ipli manfiy RNK dan iborat, u virus massasining 1–2% ni tashkil etadi. Virion 50–70% oqsildan, 24–37% lipiddan, 5–9% uglevoddan tashkil topgan. Lipid va uglevodlar tashqi qobig‘idagi lipoprotein va glikoproteidlar tarkibiga ham kirib, ular virus shikastlagan hujayra komponentlaridan hosil bo‘ladi. ²