Mavzu: “O’rtacha miqdorlar”

O'RTACHA GARMONIK MIQDORNING TURLARI VA ULARNI HISOBLASH TARTIBI

AGARDA, O'RTALASHTIRILAYOTGAN MIQDORLAR HAR XIL VAZNGA (W) EGA BO'LSA, U HOLDA BU O'RTACHANI HISOBLASH UCHUN O'RTACHA GARMONIK TORTILGAN FORMULASI QO'LLANILADI:

O'RTACHA GARMONIK MIQDORNING TURLARI VA ULARNI HISOBLASH TARTIBI

Aniq sharoitda o'rtacha arifmetik yoki o'rtacha garmonik formulasini qo'llash quyidagi holatlarga bog'liqdir.
Ma'lumki, har qanday o'rtacha miqdor ikkita ko'rsatkichning bir-biriga bo'lgan nisbatidan yuzaga chiqadi.
Birinchi ko'rsatkich o'rtalashtirilayotgan belgi-ning umumiy hajmini ifodalasa, ikkinchi ko'rsat-kich o'rtalashtirilayotgan belgining miqdorini (sonini, og'irligini, vaznini, uchrashish tezligini) belgilaydi.

O'RTACHA GARMONIK MIQDORNING TURLARI VA ULARNI HISOBLASH TARTIBI

O'RTACHANING U YOKI BU TURDAGI FORMULASINI TANLASH HAM SHU KASRNING SURATI VA MAXRAJI MA'LUM VA NOMA'LUMLARGA BOG'LIQDIR:

O'RTACHA GARMONIK MIQDORNING TURLARI VA ULARNI HISOBLASH TARTIBI

Demak, o'rtacha miqdorlarni hisoblash-ga kirishishdan oldin dastavval nisbatni aniqlab olish lozim. So'ngra qaysi biri ma'lum, qaysi biri noma'lumligiga qarab, o'rtachani u yoki bu formula yordamida hisoblash kerakligi aniqlanadi.

MODA VA MEDIANA

O'rtacha arifmetik va o'rtacha garmonik miqdorlar to'plam uchun xos bo'lgan umumiy yo'nalish va qonuniyatni ochib bersada, belgilarning alohida qiymatlarini niqoblaydi. Vaholanki, ayrim xodisa va jarayonlarni kuzatishda alohida belgilarning aniq qiymatlarini hisobga olish zaruriyati tug'iladi.
Bunday hollarda statistikada MODA va MEDIANA qo'llaniladi.

MODA VA MEDIANA

STATISTIKADA MODA deb, o'rganilayotgan to'plamda belgi darajasi (variantasi) ning eng ko'p holda uchrashishiga aytiladi. Buni hisoblashda quyidagi formula qo'llaniladi: