Мавзу органик боғловчи материаллар Режа

БНД
 40/60, 60/90, 90/130, 130/200, 200/300; 
БН
 60/90, 
90/130, 130/200

Нефтли қурилиш
 
битумлари
ҳар хил қурилиш ишларини бажариш учун 
қўлланилади. Уларни олиш ва уларга бўлган талаблар йўл битумларига 
қўйилган талаблар каби бир хилдир. Нефтли қурилиш битумлар қуйидаги 
маркаларда чиқарилади: БН 50/50, БН 70/30, БН 90/10; биринчи сон (сурат) 
юмшаш температурасини, махраж эса 
- 
нинани кириш чуқурлигининг ўртача 
қийматини кўрсатади.
Нефтли том ёпувчи ва шимдирилган битумлар ёпиш ишларини ишлаб 
чиқиш учун тайёрланади. Улар қуйидаги маркаларга бўлинади: 
БНК
 
45/80, 
БНК
 
90/40, 
БНК
 
90/30, 
бу ерда сурат юмшаш температурасининг 
ўртача қийматига махраж эса 
- 
кириш чуқурлигига мос
келади.
Нефтли изоляция битумлари қувур ўтказгичларни коррозиядан изоляция 
қилиш учун қўлланилади ва учта маркага бўлинади: БНИ 
- 1V-
3, БНИ 
- IV, 
БНИ
-V. 
Нефтли махсус битумлар лак бўёқ, шина, электротехника саноатида 
қўлланилади; Б, В, Г маркаларга бўлинади.
Йўлбоп нефтли битумларни, нефтни оғир қолдиқли фраксиясини қайта 
ишлаш йўли билан олинади. Улар уч гурухга бўлинган: 
I.
Юқорисмолали кампарафинли; смолали кампарафинли; юқорисмолали 
парафинли. Нефтни шартли таркиби кўриниши қуйидагича бўлади:

А
+C-

2,5П 
≥
8 
бу ерда: 
А
-
асфальтен, С
-
смола, П
-
парафин.
II.
Смолали парафинли; камсмолали кампарафинли. 
Бу нефтьни шартли таркиби қуйидаги кўринишда бўлади:

А
+C-

2,5П=0 
÷ 8

бу ерда: А+

C>6 
III.
Нефтьни бу хил турдагиларига битумни ишлаб чиқариш учун 
яроқсизлари киритилган; смолали юқорипарафинли; камсмолали парафинли; 
камсмолали юқрипарафинли.

А
+C-

2,5П=0 
÷ 8
бу ерда:

А+
C<6

А
+C-
2,5П<0
Йўлбоп нефтьли битумлар ишлаб чиқариш учун энг мақбули 
оғирсмолали кампарафинли нефтьлар бўлиб хисобланади.
Суюқ битумлар йўл қопламаларини қуришда боғловчи сифатида
ишлатилади. Улар 60 –
100
°
С
хароратгача қиздирилган холатда қўлланилади.
Ишлов берилгандан кейин улар таркибидаги енгил махсулотлар
буғланиши 
таъсирида ва қисман амалга ошаётган оксидланиш ва полимеризация 
жараёнида суюқ битумларнинг қовушқоқлиги ошади. Қандайдир вақт орасида 
йўл қопламаларидаги мавжуд суюқ битумлар аста
- 
секин қовушқоқ йўл 

---

битумларига ўхшаб, қуюқлаша боради ва қовушқоқликка эга бўлади. Бунда 
суюқ битум қуюқлашгани сари йўл қопламаларининг мустаҳкамлик ва 
барқарорлик хусусиятлари оша бошлайди.
Тузилишларининг шаклланиш тезлигига боғлиқ равишда суюқ битумлар 
иккита синфга бўлинади: ЎҚ 
- 
ўртача қуюқланувчи; СҚ –
секин
қуюқланувчи
. 
Суюқ битумларнинг
асосий хоссаси бу: шартли қовушқоқлик; 
қуюқланиш тезлиги;
учувчи моддаларнинг миқдорини тавсифланиши;
учувчи 
моддаларни (суюлтирувчи) буғланишдан кейинги қолдиқнинг юмшаш 
харорати; ёпишқоқлиги; алангаланиш харорати ва б. 
Суюқ битумларнинг шартли қовушқоқлиги диаметри 5 мм ли 
калибрланган тешик орқали 50 мл материални оқиб тушишига кетадиган вақт 
билан тавсифланади. Қовушқоқлик стандарт вискозиметр ёрдамида 
аниқланади ва секундларда ифодаланади. Шартли ёпишқоқликни динамик 
ёпишқоқликка хисоблашда қуйидаги формула қўлланилади: