|
Misol: Dasturda protseduralardan foydalanish: 1 - yo'q, 2 - o'rtacha, 3 - tez-tez, 4 - juda tez-tez.
Tartibli o'lchovning muhim xarakteristikasi shundaki, unda o'lchangan o'zgaruvchilarning empirik ahamiyati raqamli ko'rinishga ega bo'lgan qo'shni qiymatlar orasidagi farq bilan bog'liq emas. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, dasturdagi protseduralardan "o'rtacha" foydalanish va ularning yo'qligi o'rtasidagi farq, xuddi "ulardan tez-tez" va "o'rtacha" foydalanish o'rtasidagi farqga teng bo'lishiga qaramay, ularning orasidagi farq bir xil ekanligini aniqlab bo'lmaydi.
Ushbu o'lchamdagi o'zgaruvchilar uchun arifmetik operatsiyalar qabul qilinishi mumkin emas, ammo medianani va modani, har qanday monotonik o'zgarishlarni, mediananing berilgan qiymatga tengligi haqidagi gipotezani sinash protseduralarini, ikkalasining tengligini sinash gipotezasini qo'llash mumkin.
3) interval shkalasi, unda indikatorlarning nafaqat absolyut qiymatlari, balki ular orasidagi farq (interval) ham empirik ahamiyatga ega.
Misol:
B dasturni C dasturga taqqoslaganda bir necha birlikka katta, A dastur B dasturga qaraganda 20 birlikka katta.
4) nisbiy shkala - raqamli tizimning raqamli qiymatlari o'xshashlik transformatsiyasiga qadar aniqlanadigan shkala (intervalli shkala bo'yicha, chiziqli o'zgarishlarga qadar). Ma'nolar o'rtasidagi munosabatlar allaqachon empirik ahamiyatga ega. Emperik ahamiyat bu yerda ma’nolar o’rtasidagi munosabatlarga ega.
Misol:
A dastur B dasturdan 3 marta qiyin.
Bu erda intervalli o'lchovning xususiyatlari saqlanib qoladi, ular uchun ushbu o'lchovga mutlaq nol nuqtasi o'rnatilgan barcha intervalli o'zgaruvchilar kiradi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, nisbatlar shkalasi va interval shkalasi bilan bog'liq o'zgaruvchilar o'rtasidagi farq odatda kichik; oraliq o'lchov uchun belgilangan o'zgaruvchilar odatda nisbatlar o'lchoviga ham ega.
Xulosa qilib aytish kerakki, o'lchov shkalalarini tanlash ma'lumotlarni tahlil qilish jarayonining muhim bosqichidir va o'lchov shkalalarini to'g'ri tanlashga ham e’tibor berish kerak.
Bugungi kunda juda katta miqdorda DT sifatini o’lchash uchun o’lchov mezonlari ishlab chiqilgan.
Mazkur barcha o’lchovlar turli xil asosga ko’ra sinflarga bo’linishi mumkin. Quyida keltirilgan klassifikatsiya o’lchovlarni sifatga ko’ra baholash bo’yicha bajarilgan:
1) muvaffaqiyatsizlikka uchragan vaziyatlarni tahlil qilishga va ularni bashorat qilishga imkon beradigan dasturiy ta'minotning ishonchliligini tahlil qilish.
2) Til vositalarini, ularning darajasi va ishlatilishini tahlil qilish.
3) dasturiy ta'minot samaradorligini, shu jumladan, samaradorligini yanada oshirish bilan amalga oshirishda xatolarni aniqlash orqali tahlil qilish.
4) dasturiy ta'minotning murakkabligini, shu jumladan axborot va topologik tahlili.
5) Dasturiy ta'minotni, shu jumladan, insonning axborotni idrok etishining psixologik xususiyatlariga asoslangan, natijalari ishlab chiqish, loyihalash bosqichida qimmatli bo'lgan, shuningdek, o'zgarishlar va dasturiy ta'minotni saqlash psixologik xususiyatlariga asoslangan kognitiv ergonomikani o'z ichiga olgan murakkabligini tahlil qilish.
6) dasturiy ta'minotni ishlab chiqish loyihasini texnik-iqtisodiy asoslash uchun, shuningdek, butun loyihaning vaqtini va uning alohida bosqichlarini bashorat qilish uchun ishlab chiquvchining mehnatini tahlil qilish.
Xarakteristikalarni o'lchash imkoniyati va ularning aniqligi nuqtai nazaridan dasturiy ta'minot sifatining barcha atributlarini o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan 3 toifadagi ko'rsatkichlarga bo'lish mumkin. Ko'rsatkichlar toifalarining jadvali mos o'lchovlari va misollari bilan quyida jadvalda keltirilgan.
|
Ko’rsatkichlarning toifalari
|
Miqdoriy
|
Sifat jihatdan
|
Toifasiga ko’ra
|
O’lchov shkalasi
|
Intervalli
yoki nisbiy
|
Tartiblangan
yoki nominal
|
Tiofa -xususiyatning nominal kategoriyas
|
Sifat ko’rsatkichiga misollar
|
Dasturiy majmuaning ishonchliligi, samaradorligi
|
Mobillik, amalga tadbiq etiluvchanlik, mehnat hajmi, boshqariluvchanlik
|
Dasturiy vositaning funksional afzalligi
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
