Mavzu: o ’ tish davri va bozor iqtisodiyoti

Xulosa 
 
Bozor va bozor iqtisodiyoti tovar-pul munosabatlarining rivojlanishi natijasida 
vujudga kcladi. 
Bozor munosabatlari subyektlari o‘zaro bogiiq holda va aloqada bandlik, milliy 
daromad va ishlab chiqarishning umumiy haj- mi kabi ijtimoiy ishlab chiqarish 
natijalarini aks ettiradigan va doimiy harakatda bo‘ladigan daromad lar va 
xarajatlar oqimini shakllantiradi. 
Bozor munosabatlarining har bir ishtirokchisi o‘z maqsad va manfaatlaridan 
kelib chiqib, mustaqil qaror qabul qiladi. Aynan xo‘jalik yurituvchi subycktlaraing 

---

44 
iqtisodiy erkinligi va mustaqilligi bozor ko‘rinishidagi iqtisodiy munosabatlarni 
vujudga keltiradi hamda o’z rivojlanishining tabiiy-evolyusion, dinamik 
xususiyatini belgilab beradi. 
Bozor iqtisodiyoti — murakkab ijtimoiy-iqtisodiy tizim bo‘lib, birlashgan, 
o‘zaro bog’langan va birgalikda harakatlanadigan bir qator tarkibiy tuzilmalami 
o‘z ichiga oladi. 
Bozor iqtisodiyotining samarali amal qilishi uchun uning infratuzilmasi 
shakllantiriladi. Bozor infratuzilmasi — bu bozor munosabatlariga ko‘mak 
berishga qaratilgan ijtimoiy-iqtisodiy institutlar tizimidir. 
Bozor iqtisodiyoti tizimining afzalligiga qaramay, shunday muammolar borki, 
ulami bozor mexanizmi vositasida hal etish kam samara keltiradi yoki umuman hal 
etib bo‘lmaydi. Ana shunday muammolarni hal etish uchun davlat ulami o‘z 
zimmasiga olishi yoki zarur shart-sharoitlami yaratib berishi kerak.
Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrining umumiy mazmuni iqtisodiy 
munosabatlarning alohida unsurlarini isloh qilish yoki iqtisodiy siyosatga 
tuzatishlar kiritish emas, balki butun iqtisodiy munosabatlar tizimini 
o‘zgartirishdan iboratdir. 
O’tish davri quyidagi mezonlar bilan tavsiflanadi: sikllilik (jamiyatda u yoki 
bu tarkibiy o‘zgarishlaming qaytarilib turishi), beqarorlik (jamiyatda mavjud 
bo‘lgan turli kuchlaming kurashi va o'zaro ta’siri), muqobillik (islohotlar va 
rivojlanish yoilarini tanlash imkoniyati), tarixiylik (eski tizimning yo‘qolib ketishi, 
o‘miga boshqa tizimning vujudga kelishi, uning rivojlanishi). 
O‘zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o‘tishda tanlagan yo‘li - o‘ziga xos 
madaniy, tarixiy, iqtisodiy va tabiiy xususiyatlarini hamda bu yo‘ldagi jahon 
tajribasini hisobga olgan holda revolyusion to‘ntarishlarsiz, ijtimoiy 
to‘qnashuvlarsiz, ijtimoiy himoyani kuchaytirgan holda asta-sekinlik, lekin 
qat’iyatlilik bilan bosqichma-bosqich rivojlangan bozor iqtisodiyotiga o‘tishdan 
iboratdir. 
Iqtisodiy islohotlar - bu bozor munosabatlarini shakllantirishga qaratilgan 
chora-tadbirlar majmuidir. Iqtisodiy islohotlardan ko‘zda tutilgan maqsad 

---

45 
mamlakat aholisi uchun yashash va xo‘jalik faoliyati yuritishning eng yaxshi 
sharoitlarini yaratish, ulaming ma’naviy-axloqiy yetukligiga erishish, iqtisodiy, 
ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni ta’minlashdan iborat, 
Iqtisodiy islohotlaming bosh bo‘g‘ini mulkchilik munosabatlarini tubdan 
o‘zgartirishdir, chunki shu orqali ko‘p ukladli iqtisodiyot va raqobatlashish muhiti 
shakllantiriladi hamda bozor iqtisodiyotiga o‘tishning shart-sharoitlari vujudga 
keltiriladi. 
Respublikada bozor iqtisodiyotiga o'tish davrida, iqtisodiyotni rivojlantirish 
borasida bir qator vazifalar turadi. Bular xususiylashti- rish va raqobatchilik 
muhitini 
shakllantirish 
jarayonlarini 
chuqur- 
lashtirish; 
makroiqtisodiy 
barqarorlikka erishish; milliy valyutani mustahkamlash; iqtisodiyot tarkibiy 
tuzilishini tubdan o'zgartirish; ijtimoiy kafolatlari kuchli bo‘lgan demokratik 
davlatni shakllantirish vazifalaridir. 
O’tish davrida olib borilayotgan iqtisodiy islohotlami keng aholi qatlamlari 
tomonidan qo‘llab-quvvatlanishining asosiy sharti islohotlaming ijtimoiy 
yo‘naltirilganligidir. 
Milliy taraqqiyotimizning hozirgi pallasida mamlakatimizni isloh etish va 
modernizatsiyalash 
jarayonlari 
yanada 
kuchaytirilib, 
pirovard 
strategik 
maqsadimiz - ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga asoslangan ochiq 
demokratik davlat barpo etish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish yo‘lidagi 
harakatlar izchil ravishda amalga oshiriladi. Modemizatsiya juda keng tushuncha 
bo‘lib, bugungi kunda uni jamiyat hayotining turli jabhalarini tubdan o'zgartirish, 
уangilash, bu borada taraqqiyotni jahondagi mavjud ilg‘or andozalar tomon 
yo‘naltirish va takomillashtirish jarayonlarining majmui sifa- tida ifodalash 
mumkin.